آزمایش اتوآنتی‌بادی هیستون یک بررسی خونی تخصصی است که به شناسایی آنتی‌بادی‌هایی می‌پردازد که سیستم ایمنی فرد به اشتباه علیه پروتئین‌های هیستون خود تولید می‌کند. هیستون‌ها از اجزای اصلی کروماتین در هسته سلول‌ها هستند و نقش مهمی در بسته‌بندی DNA دارند. ایجاد این آنتی‌بادی‌ها می‌تواند به بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس اریتماتوز دارویی (Drug-induced lupus) یا در برخی موارد، لوپوس سیستمیک (SLE) منجر شود.
کاربردهای اصلی آزمایش اتوآنتی‌بادی هیستون
– تشخیص لوپوس دارویی در بیمارانی که داروهای خاصی دریافت کرده‌اند و علائم بالینی مرتبط یافته‌اند.
– افتراق بین لوپوس دارویی و لوپوس سیستمیک (SLE) همراه با آزمایش‌های تکمیلی مانند ANA و Anti-dsDNA
– پایش کاهش سطح آنتی‌بادی‌ها پس از توقف داروی عامل بیماری.
چه داروهایی می‌توانند باعث ایجاد لوپوس دارویی شوند؟
برخی داروهای پرخطر شامل:
– هیدرالازین
– ایزونیازید
– مینو‌سیکلین
– پنی‌سیلامین
– پروکاینامید
– کینیدین
گروه‌های دیگر:
– آنتی‌بیوتیک‌ها
– داروهای ضدتشنج
– داروهای ضد فاکتور نکروز تومور (Anti-TNF)
– اینترفرون-آلفا
– برخی داروهای فشار خون
– متیل‌دوپا
– داروهای تیروئیدی
چه زمانی این آزمایش درخواست می‌شود؟
پزشک ممکن است آزمایش را زمانی درخواست کند که بیمار:
– هفته‌ها تا چند سال پس از مصرف دارویی خاص، علائم لوپوس دارویی پیدا کرده باشد.
– سابقه قبلی بیماری خودایمنی نداشته باشد.
علائم شایع:
– درد مفصلی شبیه آرتریت (با التهاب کم یا بدون التهاب مفصل)
– خستگی
– تب
– درد عضلانی
– راش مالار (به شکل پروانه روی صورت)
– حساسیت به نور
– کاهش وزن
تفاوت مهم: عوارض کلیوی و عصبی در SLE شایع‌ترند، ولی در لوپوس دارویی کمتر دیده می‌شوند.
تفسیر نتایج
– نتیجه مثبت در حضور علائم بالینی و سابقه مصرف داروی مشکوک، احتمال لوپوس دارویی را تقویت می‌کند.
– HE مثبت تنها بدون علائم و شرایط بالینی، تشخیص قطعی نیست.
– حدود ۵۰٪ بیماران مبتلا به SLE هم سطح بالای این آنتی‌بادی را دارند، اما معمولاً همراه با آزمایش Anti-dsDNA مثبت و در سطوح بالا.
– پس از قطع داروی عامل، کاهش تدریجی سطح اتوآنتی‌بادی هیستون معمول است.
پرسش‌های متداول
۱. آیا این آزمایش به تنهایی برای تشخیص لوپوس دارویی کافی است؟
خیر. نتیجه باید همراه با شرح حال، معاینه، سایر تست‌های خونی و بررسی داروهای مصرفی تفسیر شود.
۲. آیا همه بیمارانی که این داروها را مصرف می‌کنند دچار لوپوس دارویی می‌شوند؟
خیر. استعداد ژنتیکی و عوامل ایمنی فرد نیز نقش مهم دارند.
۳. پس از قطع داروی عامل چه مدت طول می‌کشد تا سطح آنتی‌بادی‌ها کاهش یابد؟
معمولاً طی چند هفته تا چند ماه؛ ولی ممکن است در برخی بیماران طولانی‌تر باشد.
جمع‌بندی
آزمایش اتوآنتی‌بادی هیستون تستی ارزشمند در شناسایی و پایش لوپوس دارویی است. این تست به‌ویژه برای افتراق بین لوپوس دارویی و سایر بیماری‌های خودایمنی به کار می‌رود، اما تفسیر آن باید توسط پزشک و بر اساس مجموعه‌ای از شواهد بالینی و آزمایشگاهی انجام شود.
منابع :
[LabTestsOnline – Histone Antibody Test]
[Mayo Clinic Laboratories – Histone Autoantibodies, Serum]
No.90
۰۴/۰۶
