اسید اوریک بالا یکی از مشکلات شایع در جامعه امروزی است که می‌تواند منجر به بیماری‌های خطرناکی شود. اسید اوریک ماده‌ای است که هنگام تجزیه پورین‌ها در بدن تولید می‌شود. پورین‌ها هم در برخی غذاها وجود دارند و هم به طور طبیعی در سلول‌های بدن ما یافت می‌شوند. وقتی کلیه‌ها نتوانند اسید اوریک را به خوبی دفع کنند، سطح آن در خون افزایش می‌یابد. آزمایش اسید اوریک برا سنجش مقدار آن در بدن مورد استفاده قرار میگیرد.
علائم هشداردهنده اسید اوریک بالا:
– درد شدید و ناگهانی در مفاصل (به خصوص شست پا)
– تورم و قرمزی مفاصل
– احساس سوزش هنگام دفع ادرار
– درد پهلوها (نشانه احتمالی سنگ کلیه)
چه کسانی در خطر هستند؟
برخی افراد بیشتر در معرض خطر اسید اوریک بالا قرار دارند:
- مردان بالای ۳۰ سال
- زنان پس از یائسگی
- افرادی که سابقه خانوادگی نقرس دارند
- کسانی که رژیم غذایی پرپورین دارند (مصرف زیاد گوشت قرمز، غذاهای دریایی و الکل)
- افراد دارای اضافه وزن
آزمایش اسید اوریک چگونه انجام می‌شود؟
برای اندازه‌گیری اسید اوریک دو روش اصلی وجود دارد:
- آزمایش خون: ساده‌ترین و رایج‌ترین روش که با نمونه‌گیری از ورید بازو انجام می‌شود. بهتر است ۴-۶ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.
- آزمایش ادرار ۲۴ ساعته: در این روش باید تمام ادرار خود را طی ۲۴ ساعت جمع‌آوری کنید. این آزمایش اطلاعات دقیق‌تری درباره دفع اسید اوریک توسط کلیه‌ها ارائه می‌دهد.
تفسیر نتایج آزمایش
سطح طبیعی اسید اوریک در خون:
– برای مردان: ۳.۴ تا ۷.۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
– برای زنان: ۲.۴ تا ۶.۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
اگر نتایج آزمایش خارج از این محدوده باشد، چه معنایی دارد؟
اسید اوریک بالا (هایپراوریسمی):
– خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد
– می‌تواند منجر به تشکیل سنگ کلیه شود
– با بیماری‌های متابولیک مانند دیابت و فشار خون بالا مرتبط است
اسید اوریک پایین (هایپواوریسمی):
– ممکن است نشان‌دهنده مشکلات کبدی یا کلیوی باشد
– گاهی به دلیل برخی بیماری‌های ژنتیکی نادر رخ می‌دهد
راهکارهای عملی برای کنترل اسید اوریک
تغییرات غذایی:
- کاهش مصرف غذاهای پرپورین:
– گوشت قرمز
– جگر و سایر امعاء و احشاء
– میگو و صدف
– قارچ و اسفناج (در حد اعتدال)
- افزایش مصرف مواد مفید:
– محصولات لبنی کم چرب
– گیلاس و توت‌ها
– قهوه (در حد متعادل)
– آب فراوان (روزانه ۸-۱۰ لیوان)
تغییرات سبک زندگی:
– کاهش وزن تدریجی در صورت داشتن اضافه وزن
– ورزش منظم (اما نه ورزش‌های شدید که باعث کم‌آبی شود)
– پرهیز از مصرف الکل به ویژه آبجو
– مدیریت استرس
درمان دارویی چه زمانی لازم است؟
اگر تغییرات سبک زندگی کافی نباشد، پزشک ممکن است دارو تجویز کند:
۱. داروهای کاهش دهنده تولید اسید اوریک:
– آلوپورینول
– فبوکسوستات
۲. داروهای افزایش دهنده دفع اسید اوریک:
– پروبنسید
۳. داروهای کنترل کننده علائم نقرس:
– کلشیسین
– داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
– درد شدید و ناگهانی در مفاصل
– تکرار حملات نقرس
– مشاهده خون در ادرار
– درد شدید پهلوها
– نتایج آزمایش غیرطبیعی اسید اوریک
پیشگیری بهتر از درمان است
با رعایت این نکات ساده می‌توانید از افزایش اسید اوریک پیشگیری کنید:
– رژیم غذایی متعادل داشته باشید
– آب کافی بنوشید
– وزن خود را در محدوده طبیعی نگه دارید
– ورزش منظم انجام دهید
– از مصرف الکل بپرهیزید
– به طور دوره‌ای آزمایش دهید (به خصوص اگر سابقه خانوادگی دارید)
جمع‌بندی
اسید اوریک بالا مشکلی است که اگر کنترل نشود، می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. خوشبختانه با آزمایش ساده و تغییرات سبک زندگی می‌توان آن را مدیریت کرد. اگر در گروه پرخطر قرار دارید یا علائم هشداردهنده را مشاهده می‌کنید، حتماً با پزشک مشورت نمایید.
منبع: BMC Cardiovascular Disorders