سوماتوستاتین هورمونی تنظیمکننده است که نقش مهمی در کنترل ترشح سایر هورمونها و فعالیتهای گوارشی و متابولیکی دارد. این هورمون توسط بخشهای مختلف بدن، از جمله سلولهای D در لوزالمعده و معده، تولید میشود. اندازهگیری سطح سوماتوستاتین در خون میتواند به تشخیص برخی بیماریهای نادر، بهویژه سوماتوستاتینومها (تومورهای ترشحکننده سوماتوستاتین) در پانکراس یا دستگاه گوارش، کمک کند.
سوماتوستاتین چیست؟
سوماتوستاتین یک پپتید هورمونی است که ترشح هورمونهای متعدد را مهار میکند، از جمله:
– انسولین و گلوکاگون
– هورمون رشد
– گاسترین
– هورمونهای گوارشی دیگر
این اثرات باعث تنظیم قند خون، کاهش ترشح اسید معده و کنترل حرکات دستگاه گوارش میشود.
سوماتوستاتینوم چیست؟
سوماتوستاتینومها تومورهای نادری هستند که معمولاً در پانکراس و گاهی در دوازدهه ایجاد میشوند. این تومورها با ترشح بیش از حد سوماتوستاتین باعث بروز مجموعهای از علائم خاص میشوند که به عنوان سندرم سوماتوستاتینوم شناخته میشود.
علائم رایج سوماتوستاتینوم:
– دیابت یا افزایش قند خون
– اسهال مزمن و حجیم
– کاهش ترشح صفرا و اختلال هضم چربی (استئاتوره)
– سنگ کیسه صفرا
– کاهش ترشح اسید معده
کاربردهای تست سوماتوستاتین
– تشخیص تومورهای ترشحکننده سوماتوستاتین در بیماران مشکوک به علائم ذکر شده
– افتراق علل دیگر اختلالات گوارشی و متابولیکی
– پایش سطح هورمون قبل و بعد از جراحی برداشت تومور
– کمک به پایش پاسخ به درمانهای دارویی
آمادگی قبل از آزمایش
برای دقت بالای نتایج:
– ناشتایی حداقل ۸ ساعت پیش از نمونهگیری
– اطلاع به پزشک در مورد تمام داروهای مصرفی، بهویژه داروهای هورمونی یا مهارکنندههای گوارشی
– پرهیز از مصرف الکل و غذاهای سنگین پیش از آزمایش
تفسیر نتایج
- سطح بسیار بالا: مطرحکننده وجود سوماتوستاتینوم یا برخی تومورهای نوروآندوکرین دیگر
- افزایش متوسط: ممکن است در شرایطی مانند التهاب مزمن پانکراس یا برخی بیماریهای گوارشی دیده شود
- سطح طبیعی: عدم وجود اختلال هورمونی قابلتوجه مربوط به سوماتوستاتین
روشهای تکمیلی تشخیص
– تصویربرداری (MRI، CT، اندوسونوگرافی) برای یافتن محل تومور
– آنالیز هورمونهای مرتبط مانند انسولین و گلوکاگون
– بررسی با مارکرهای توموری نوروآندوکرین
پرسشهای متداول
۱. آیا سوماتوستاتینوم شایع است؟
خیر، این تومور بسیار نادر است و اغلب در مراحل پیشرفته تشخیص داده میشود.
۲. آیا تست سوماتوستاتین بهتنهایی برای تشخیص کافی است؟
خیر، نتایج باید همراه با تصویربرداری و ارزیابی بالینی تفسیر شود.
۳. آیا درمان این تومور فقط جراحی است؟
در بیشتر موارد، جراحی برداشت تومور درمان اصلی است، اما ممکن است داروهای مهارکننده هورمون نیز برای کنترل علائم استفاده شوند.
حمع بندی
تست سوماتوستاتین تستی دقیق برای بررسی سطح این هورمون در خون و تشخیص تومورهای نادر پانکراس یا دوازدهه است. این آزمایش بهخصوص در بیمارانی که ترکیبی از علائم گوارشی، دیابت و مشکلات صفراوی دارند اهمیت دارد. تشخیص بهموقع میتواند منجر به درمان مؤثر و کاهش خطر عوارض شود.
منابع :
– Mayo Clinic – Somatostatin Hormone and Tumors
– ultalabtests – Somatostatin Blood Test
No.11
۰۴/۰۷
