عدم تحمل لاکتوز یکی از اختلالات رایج گوارشی است که در آن بدن قادر به هضم کامل قند لاکتوز (موجود در شیر و لبنیات) نیست. این مشکل می‌تواند باعث نفخ، دل‌درد، اسهال و گاز روده‌ای شود. یکی از دقیق‌ترین و کم‌تهاجمی‌ترین روش‌های تشخیص این وضعیت، تست تنفسی هیدروژن است.
عدم تحمل لاکتوز چیست؟
برای هضم قند لاکتوز، بدن به آنزیمی به نام لاکتاز نیاز دارد که در روده کوچک ترشح می‌شود. در صورت کمبود یا نبود این آنزیم، لاکتوز تجزیه‌نشده وارد روده بزرگ می‌شود و توسط باکتری‌ها تخمیر می‌شود. این فرایند گازهایی مانند هیدروژن تولید می‌کند که وارد جریان خون شده و از طریق ریه‌ها در بازدم دفع می‌شود.
مراحل انجام تست تنفسی هیدروژن
-
ناشتایی: ۸ تا ۱۲ ساعت پیش از آزمایش نباید چیزی (جز آب) مصرف شود. همچنین مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، ملین‌ها و مواد پروبیوتیک باید چند روز قبل متوقف شود.
-
نمونه‌گیری اولیه: ابتدا نمونه‌ای از بازدم پایه گرفته می‌شود.
-
مصرف محلول لاکتوز: فرد محلولی حاوی مقدار مشخصی لاکتوز می‌نوشد.
-
نمونه‌گیری‌های متوالی: در فواصل ۱۵ تا ۳۰ دقیقه‌ای و به‌مدت حدود ۲ تا ۳ ساعت، نمونه‌های تنفسی گرفته می‌شود.
-
اندازه‌گیری: میزان گاز هیدروژن در هر نمونه با دستگاه مخصوص تحلیل می‌شود.
تفسیر نتایج آزمایش
-
افزایش بیش از ۲۰ ppm گاز هیدروژن نسبت به خط پایه → نشانه‌ی عدم تحمل لاکتوز است.
-
عدم افزایش چشمگیر → احتمال بالای تحمل طبیعی لاکتوز.
برخی افراد به‌جای هیدروژن، متان یا گازهای دیگر تولید می‌کنند. در این موارد تفسیر نتایج ممکن است نیاز به بررسی تخصصی داشته باشد.
مزایای تست تنفسی هیدروژن
-
غیرتهاجمی و بدون نیاز به خون‌گیری
-
قابل انجام برای بزرگسالان و کودکان
-
دقت و حساسیت بالا
-
قابل انجام در مطب یا آزمایشگاه تخصصی
چه کسانی باید این تست را انجام دهند؟
-
افرادی که پس از خوردن لبنیات دچار نفخ، اسهال، گاز یا درد شکمی می‌شوند
-
کودکان با مشکلات رشد یا شکایات گوارشی مزمن
-
بیماران مشکوک به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا سایر اختلالات گوارشی
پرسش‌های متداول
▪ آیا این تست درد دارد؟
خیر. این تست فقط شامل دمیدن در لوله‌ای مخصوص است و کاملاً بدون درد انجام می‌شود.
▪ آیا می‌توانم قبل از تست مسواک بزنم؟
بله، اما نباید از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال استفاده کنید چون ممکن است نتایج را تحت تأثیر قرار دهند.
▪ آیا قبل از تست می‌توانم لبنیات مصرف کنم؟
خیر. از یک روز پیش از تست، باید از مصرف لبنیات، حبوبات، نوشابه‌های گازدار و غذاهای پرفیبر خودداری کنید.
منبع
Mayo Clinic – Lactose intolerance tests
No. 8
۰۴/۰۵