آزمایش FSH در مردان یکی از مهم‌ترین آزمایش‌های هورمونی برای ارزیابی سلامت بیضه‌ها و عملکرد تولید اسپرم است. این تست می‌تواند به شناسایی علل ناباروری مردان، کاهش میل جنسی، اختلالات محور هیپوفیز-بیضه و مشکلات هورمونی کمک کند. اگر در نتایج اسپرموگرام ناهنجاری دیده شده یا سابقه ناباروری وجود دارد، تست FSH می‌تواند اطلاعات حیاتی در اختیار پزشک قرار دهد.
هورمون FSH در بدن مردان چه می‌کند؟
FSH (هورمون محرک فولیکول) در مردان وظیفه تحریک سلول‌های سرتولی (Sertoli) در بیضه‌ها را بر عهده دارد تا فرآیند اسپرم‌سازی انجام شود. بدون سطح کافی FSH، تولید اسپرم مختل می‌شود و ممکن است منجر به ناباروری گردد.
چه زمانی تست FSH برای مردان ضروری است؟
پزشکان این آزمایش را در شرایط زیر تجویز می‌کنند:
-
بررسی ناباروری مردانه
-
تحلیل کمّی و کیفی اسپرم‌ها در آزمایش مایع منی
-
شک به نارسایی اولیه یا ثانویه بیضه‌ها
-
بررسی بلوغ زودرس یا تأخیر در نوجوانان
-
کنترل تأثیر درمان‌های سرطان (پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی)
-
بررسی سطح تستوسترون پایین یا علائم کم‌کاری جنسی
محدوده نرمال و تفسیر نتایج آزمایش FSH
| وضعیت | مقدار FSH (IU/L) | تفسیر احتمالی |
|---|---|---|
| نرمال | ۱.۴ تا ۱۵.۵ | عملکرد طبیعی محور هیپوفیز–بیضه |
| بالا | بالاتر از ۱۵.۵ | نارسایی اولیه بیضه، سندرم کلاین‌فلتر، آسیب بیضه |
| پایین | کمتر از ۱.۴ | اختلال هیپوفیز، سوءتغذیه، استفاده از استروئید |
علل افزایش یا کاهش FSH در مردان
| افزایش سطح FSH | کاهش سطح FSH |
|---|---|
| نارسایی بیضه‌ها | نقص عملکرد هیپوفیز یا هیپوتالاموس |
| سندرم کلاین‌فلتر (XXY) | هیپوگنادیسم هیپوگونادوتروپیک |
| پرتودرمانی، شیمی‌درمانی | سوءتغذیه، ورزش سنگین، استرس مزمن |
| مصرف زیاد الکل یا بیماری کبدی | استفاده از استروئیدها یا تستوسترون تزریقی |
چه عواملی بر نتیجه آزمایش FSH تأثیر می‌گذارند؟
برخی داروها و شرایط جسمی می‌توانند باعث تغییر سطح FSH شوند:
-
افزایش FSH: داروهایی مانند کلومیفن، سایمتیدین، دیژیتالیس، نارسایی بیضه، بیماری‌های مزمن کبدی
-
کاهش FSH: استفاده از استروئیدها، تستوسترون تزریقی، هیپوفیز کم‌کار، استرس شدید یا سوءتغذیه
آزمایش‌های مکمل همراه با FSH در مردان
-
LH (هورمون لوتئینه‌کننده): ارزیابی همزمان عملکرد هیپوفیز
-
تستوسترون توتال و آزاد: بررسی سطح هورمون جنسی اصلی
-
آزمایش مایع منی: بررسی تعداد و کیفیت اسپرم
-
پرولاکتین و TSH: در صورت وجود اختلالات جنسی یا ناباروری ناشناخته
جمع‌بندی
آزمایش FSH در مردان یک ابزار بسیار مفید در تشخیص اختلالات هورمونی و ناباروری است. سطح بالا یا پایین این هورمون می‌تواند سرنخ‌هایی درباره عملکرد بیضه‌ها، سلامت هیپوفیز و سایر مشکلات غدد درون‌ریز ارائه دهد. تفسیر نتایج این تست باید همیشه در کنار سایر تست‌های آزمایشگاهی و مشاوره پزشکی انجام شود.
❓ پرسش‌های پرتکرار
آیا سطح FSH بالا به معنی ناباروری قطعی است؟
خیر، اما می‌تواند نشانه آسیب بیضه‌ها باشد که بر باروری تأثیر می‌گذارد.
آیا FSH پایین قابل درمان است؟
بله، اگر به دلیل اختلال قابل‌درمان مانند هیپوفیز کم‌کار باشد، می‌توان با درمان دارویی آن را اصلاح کرد.
آیا تست FSH اطلاعاتی درباره میل جنسی هم می‌دهد؟
بله، سطح FSH در کنار تستوسترون برای بررسی مشکلات جنسی کاربرد دارد.
منابع :
No. 96
۰۴/۰۲