فاکتور رشد شبه‌انسولینی ۱ (IGF-1) یک پروتئین هورمونی است که عملکرد اصلی آن تحریک رشد سلول‌ها و بافت‌ها می‌باشد. این هورمون در مسیرهای تنظیمی بدن نقش کلیدی داشته و تحت کنترل هورمون رشد (GH) در کبد و سایر بافت‌ها تولید می‌شود. با اینکه IGF-1 برای رشد و ترمیم طبیعی بدن ضروری است، شواهد علمی نشان می‌دهند که افزایش بیش‌ازحد آن می‌تواند با شکل‌گیری و پیشرفت برخی سرطان‌ها مرتبط باشد.
نقش بیولوژیکIGF-1
– IGF-1رشد استخوان‌ها، عضلات و بافت‌های نرم را تحریک می‌کند.
– به بقای سلول‌ها کمک کرده و فرآیند آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول) را مهار می‌کند.
– با فعال‌سازی مسیرهای سیگنالی مانند PI3K/Akt و MAPK، تکثیر سلولی را افزایش می‌دهد.
ارتباط IGF-1 با سرطان‌ها
مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده‌اند که سطح بالایIGF-1 در خون می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را افزایش دهد، به‌ویژه:
- سرطان پستان: ارتباط مستقیم بینIGF-1 بالا و رشد تومورهای وابسته به هورمون گزارش شده است.
- سرطان پروستات: افزایشIGF-1 با رشد سلول‌های پروستات و پیشرفت بیماری مرتبط است.
- سرطان کولورکتال (روده بزرگ): به علت تحریک تکثیر سلول‌های مخاط روده و مهار آپوپتوز.
- سرطان ریه: احتمال پیشرفت سریع‌تر تومورها با سطح بالایIGF-1 وجود دارد.
مکانیسم‌های سرطان‌زاییIGF-1
IGF-1 می‌تواند با اثرگذاری بر فرآیندهای زیر، زمینه‌ساز رشد و گسترش سرطان شود:
– افزایش تقسیم سلولی و کاهش زمان چرخه سلول.
– مهار سیستم ایمنی ضدتومور و ایجاد محیطی مناسب برای رشد تومور.
– فعال‌سازی ژن‌های مرتبط با تکثیر مثل MYC و مهار ژن‌های سرکوب‌کننده تومور.
– افزایش خون‌رسانی به بافت‌ها (آنژیوژنز)، که باعث تغذیه بهتر تومورها می‌شود.
عوامل مؤثر بر سطح IGF-1
ژنتیک: پلی‌مورفیسم ژن‌های مسیر IGF می‌تواند باعث افزایش یا کاهش سطح آن شود.
تغذیه: رژیم‌های پرپروتئین و کالری بالا سطحIGF-1 را بالا می‌برند.
هورمون رشد بالا: در بیماری‌هایی مانند آکرومگالی تولیدIGF-1 بیش‌ازحد می‌شود.
سن: در دوران نوجوانی و اوایل بزرگسالیIGF-1 در اوج خود است.
غربالگری و تشخیص
آزمایش خون سطحIGF-1 به‌ویژه در بیماران مشکوک به اختلالات هورمون رشد یا کسانی که سابقه خانوادگی سرطان‌های هورمون‌وابسته دارند، توصیه می‌شود. تفسیر این تست باید با در نظر گرفتن سایر عوامل خطر و وضعیت بالینی فرد صورت گیرد
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱- آیا کاهشIGF-1 می‌تواند خطر سرطان را کم کند؟
برخی شواهد نشان می‌دهند که سطح پایین‌ترIGF-1 با کاهش خطر برخی سرطان‌ها مرتبط است، اما افت بیش‌ازحد آن ممکن است بر سلامت استخوان و عضلات اثر منفی بگذارد.
۲- آیا می‌توان با رژیم غذایی سطحIGF-1 را کنترل کرد؟
بله. کاهش مصرف پروتئین حیوانی، کالری و غذاهای پرچرب ممکن است سطحIGF-1 را تا حدی پایین بیاورد.
۳- آیا بالا بودنIGF-1 همیشه به معنی سرطان است؟
خیر.IGF-1 بالا می‌تواند ناشی از شرایط فیزیولوژیک طبیعی یا بیماری‌هایی مثل آکرومگالی باشد. تشخیص علت نیازمند بررسی کامل پزشکی است.
جمع‌بندی
IGF-1 یک هورمون ضروری برای رشد بدن است اما افزایش غیرطبیعی آن می‌تواند با خطر بالاتر ابتلا به سرطان‌هایی چون پستان، پروستات، کولورکتال و ریه همراه باشد. این اثرات عمدتاً به دلیل تحریک شدید تکثیر سلول‌ها، مهار آپوپتوز و تقویت خون‌رسانی به بافت‌ها رخ می‌دهد. کنترل سطح IGF-1 از طریق سبک زندگی سالم، پایش منظم و مدیریت اختلالات هورمون رشد، گامی مهم در کاهش خطر سرطان و حفظ سلامت کلی بدن است.
منابع :
CDC – ارتباط سطح IGF-1 و سرطان‌ها
Mayo Clinic – آکرومگالی و نقش IGF-1
No.26
۰۴/۰۷
