بیوپسی کبد یا نمونه‌برداری از کبد یکی از مهم‌ترین روش‌های تشخیص بیماری‌های کبدی است. در این روش، مقدار کوچکی از بافت کبد گرفته می‌شود تا زیر میکروسکوپ بررسی شود. این آزمایش برای تشخیص بیماری‌هایی مثل سیروز، التهاب، عفونت و حتی سرطان کبد ضروری است.
در این مقاله، به‌طور کامل به هدف، مراحل انجام، مزایا و خطرات این روش پزشکی خواهیم پرداخت.
هدف از انجام بیوپسی کبد
پزشکان در موارد مختلفی ممکن است این آزمایش را تجویز کنند، از جمله:
-
تشخیص بیماری‌های کبدی: مثل سیروز (Cirrhosis)، کبد چرب غیرالکلی، هپاتیت خودایمنی یا سرطان کبد
-
بررسی شدت آسیب کبدی: به‌ویژه زمانی که آسیب ناشی از دارو، سموم یا بیماری مزمن مشکوک باشد
-
پایش روند پیشرفت بیماری: در بیمارانی که قبلاً بیماری کبدی برایشان تشخیص داده شده است
مراحل انجام بیوپسی کبد
فرآیند بیوپسی معمولاً با آماده‌سازی بیمار آغاز می‌شود و با استراحت پس از نمونه‌گیری به پایان می‌رسد.
۱. آمادگی قبل از بیوپسی
بیمار باید چند ساعت قبل از نمونه‌برداری ناشتا باشد. همچنین، در مورد داروهای مصرفی، آلرژی‌ها یا مشکلات خون‌ریزی، حتماً باید به پزشک اطلاع دهد.
۲. روش‌های بیوپسی کبد
بیوپسی به دو روش رایج انجام می‌شود:
-
بیوپسی از طریق پوست (پِرکوتِینیوس): رایج‌ترین روش است که در آن یک سوزن نازک از روی شکم وارد کبد می‌شود.
-
بیوپسی ترانس‌جوگولار: در این روش، از طریق ورید گردنی (رگ گردن)، لوله‌ای وارد بدن می‌شود تا نمونه از کبد گرفته شود. این روش معمولاً برای بیمارانی که خطر خون‌ریزی دارند، مناسب‌تر است.
۳. مراقبت بعد از بیوپسی
پس از نمونه‌برداری، بیمار باید چند ساعت در مرکز درمانی تحت نظر بماند. ممکن است نیاز به استراحت در منزل نیز وجود داشته باشد.
خطرات و عوارض احتمالی بیوپسی کبد
اگرچه این روش به‌طور کلی ایمن است، اما مانند هر عمل پزشکی، خطراتی دارد:
-
درد و کبودی در محل نمونه‌برداری (شایع‌ترین عارضه)
-
خون‌ریزی داخلی یا خارجی (در موارد نادر، نیاز به مداخله پزشکی)
-
عفونت در محل نمونه‌گیری یا ورود باکتری به خون
-
آسیب به اندام‌های اطراف مثل کیسه صفرا یا ریه
- مرگ (بسیار نادر، کمتر از ۱ مورد در هر ۱۰۰۰ عمل)
مزایا و جایگزین‌های بیوپسی کبد
مزیت اصلی بیوپسی کبد، دقت بالا در تشخیص و پایش پیشرفت بیماری است. اما باید در کنار آن، عوارض احتمالی را نیز در نظر گرفت.
آیا روش جایگزینی وجود دارد؟
بله، روش‌هایی مانند سونوگرافی، MRI یا FibroScan می‌توانند به بررسی وضعیت کبد کمک کنند. ولی این روش‌ها نمی‌توانند جزئیاتی را که از طریق بررسی بافت زیر میکروسکوپ به‌دست می‌آید، ارائه دهند. به همین دلیل، در بسیاری از موارد بیوپسی همچنان گزینه اصلی باقی می‌ماند.
نکات پایانی
بیوپسی کبد یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای بررسی سلامت کبد است و نقش مهمی در تشخیص، کنترل و درمان بیماری‌های کبدی دارد. اگر پزشک برای شما یا یکی از عزیزانتان این آزمایش را تجویز کرده، نگران نباشید؛ با رعایت نکات ایمنی و انجام آن در مراکز معتبر، خطرات آن به حداقل می‌رسد.
پیشرفت‌های پزشکی مانند استفاده از هدایت سونوگرافی نیز باعث شده‌اند که این روش امروز ایمن‌تر و دقیق‌تر از گذشته انجام شود.
📢 اگر علائمی مانند خستگی مزمن، زردی پوست، تورم شکم یا تغییر رنگ ادرار دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید. بیوپسی کبد می‌تواند اولین گام در مسیر تشخیص و درمان باشد.
منابع: