دیس‌گاما کربوکسی پروترومبین (DCP) یا پروترومبین غیرطبیعی، نوعی پروتئین غیرعملکردی است که به‌طور اصلی در بیماران مبتلا به سرطان سلول‌های کبدی (Hepatocellular Carcinoma – HCC) در خون افزایش می‌یابد. به دلیل حساسیت آن در شناسایی تومورهای کبدی، این شاخص به‌عنوان یکی از آزمایش‌های مکمل در کنار آلفا فتوپروتئین (AFP) برای تشخیص و پایش بیماران استفاده می‌شود.
دیس‌گاما کربوکسی پروترومبین چیست؟
– پروترومبین یک پروتئین ضروری در فرآیند لخته‌سازی خون است که در کبد تولید می‌شود.
– برای فعال شدن، نیاز به فرایند ویتامین K وابسته «کربوکسیلاسیون» دارد.
– در شرایطی مانند سرطان کبد یا کمبود شدید ویتامین K، پروترومبین به‌درستی کربوکسیله نمی‌شود و DCP تولید می‌گردد.
موارد کاربرد آزمایش DCP
– تشخیص سرطان کبد به‌ویژه در بیماران پرخطر مانند مبتلایان به سیروز یا هپاتیت مزمن B و C
– پایش درمان پس از جراحی یا درمان‌های تومور
– پیش‌بینی پیشرفت بیماری و احتمال عود سرطان
– کمک به افتراق سرطان کبد از بیماری‌های خوش‌خیم کبدی
شرایطی که DCP افزایش می‌یابد
سرطان سلول‌های کبدی (HCC): شایع‌ترین علت افزایش محسوس DCP
– کمبود ویتامین K یا مصرف آنتاگونیست‌های آن مانند وارفارین
– برخی اختلالات متابولیکی و کبدی پیشرفته
مزایای DCP نسبت به سایر نشانگرهای سرطانی کبدی
– حساسیت بیشتر در برخی بیماران نسبت به آلفا فتوپروتئین
– توانایی شناسایی تومورهای با AFP طبیعی
– ارزش پیش‌آگهی برای تشخیص تومورهای تهاجمی‌تر
نحوه انجام آزمایش DCP
– نمونه خون از ورید گرفته می‌شود.
– نیاز به شرایط خاصی پیش از آزمایش وجود ندارد، مگر دستور خاص پزشک.
– نتایج بر اساس محدوده‌های مرجع آزمایشگاه و با توجه به شرایط بیمار تفسیر می‌شود.
محدودیت‌ها و نکات احتیاطی
- افزایش DCP در کمبود ویتامین K به معنی وجود سرطان کبد نیست.
- برخی بیماران با HCC ممکن است سطح طبیعی DCP داشته باشند.
- این آزمایش باید همراه با تصویربرداری و سایر تست‌ها تفسیر شود.
سؤالات متداول
۱. آیا DCP به‌تنهایی برای تشخیص سرطان کبد کافی است؟
خیر، این تست معمولاً همراه با AFP و تصویربرداری برای تشخیص دقیق استفاده می‌شود.
۲. آیا سطح بالای DCP همیشه نشانه سرطان است؟
خیر، کمبود ویتامین K یا برخی درمان‌ها نیز می‌توانند باعث افزایش DCP شوند.
۳. هر چند وقت یکبار باید آزمایش انجام شود؟
در بیماران پرخطر، ممکن است پزشک هر ۳ تا ۶ ماه این آزمایش را برای پایش تجویز کند.
جمع‌بندی
آزمایش DCP یک نشانگر زیستی مهم برای تشخیص و پایش سرطان کبد است. هرچند سطح بالای آن به‌تنهایی تشخیص قطعی را تأیید نمی‌کند، ترکیب نتایج این تست با سایر روش‌های تشخیصی می‌تواند به شناسایی به‌موقع و افزایش شانس درمان موفق کمک کند.
No.75
۰۴/۰۶
