ناباروری به معنای ناتوانی در بارداری پس از ۱۲ ماه رابطه جنسی منظم و بدون پیشگیری است. در ۳۰ تا ۵۰ درصد موارد، علت ناباروری به مشکلات در سیستم باروری زنان بازمی‌گردد. این مقاله به بررسی علل شایع ناباروری در زنان و روش‌های جدید و پیشرفته درمان آن می‌پردازد.
علل شایع ناباروری در زنان
۱. اختلالات تخمک‌گذاری (Ovulatory Disorders)
-
شایع‌ترین علت ناباروری در زنان
-
از جمله:
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
• نارسایی زودرس تخمدان (POI)
• اختلال هیپوفیز یا هیپوتالاموس -
علائم: قاعدگی نامنظم، آکنه، پرمویی
۲. انسداد یا آسیب لوله‌های فالوپ
-
به‌دلیل: عفونت لگنی، آندومتریوز، جراحی لگن یا حاملگی خارج رحمی
-
مانع از رسیدن تخمک به اسپرم می‌شود
۳. آندومتریوز
-
رشد بافت رحم در خارج از رحم
-
منجر به التهاب، چسبندگی و اختلال عملکرد لوله‌ها یا تخمدان
۴. اختلالات رحم یا دهانه رحم
-
فیبروم، پولیپ، سپتوم رحم، سندرم آشرمن
۵. سن بالای مادر و کاهش ذخیره تخمدانی
-
افت کیفیت و تعداد تخمک‌ها از ۳۵ سالگی به بعد
-
افزایش ریسک سقط و ناهنجاری‌های ژنتیکی
۶. عوامل ژنتیکی و ایمونولوژیک
-
ناهنجاری‌های کروموزومی
-
اختلالات ایمنی (مانند لوپوس یا APS)
۷. سبک زندگی و محیط
-
استرس شدید، سیگار، الکل، رژیم نامتعادل
-
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا امواج مضر
جدیدترین روش‌های درمان ناباروری در زنان
۱. داروهای تحریک تخمک‌گذاری
-
کلومیفن سیترات، لتروزول، گنادوتروپین‌ها
-
مناسب برای PCOS یا تخمک‌گذاری نامنظم
-
همراه با پایش دقیق تخمک‌گذاری با سونوگرافی
۲. IUI (لقاح داخل رحمی)
-
تزریق مستقیم اسپرم شسته‌شده به رحم
-
مناسب برای موارد خفیف ناباروری
۳. IVF (لقاح آزمایشگاهی)
-
استخراج تخمک، لقاح در آزمایشگاه و انتقال جنین
-
مؤثر در آسیب لوله‌ها، آندومتریوز شدید، سن بالا
۴. ICSI (تزریق اسپرم به داخل تخمک)
-
برای ناباروری مردانه یا اسپرم ضعیف
-
تکنیکی پیشرفته در کنار IVF
۵. انجماد تخمک (Oocyte Cryopreservation)
-
حفظ باروری در زنان جوان یا بیماران سرطانی
۶. پیوند بافت تخمدانی
-
گزینه‌ای تحقیقاتی برای بیماران با نارسایی زودرس تخمدان
۷. طب بازساختی (Regenerative Medicine)
-
استفاده از PRP، فاکتور رشد یا سلول بنیادی برای بازسازی عملکرد تخمدان
۸. روش‌های سبک زندگی و درمان‌های مکمل
-
کاهش وزن، تغذیه ضدالتهابی، یوگا، ترک سیگار، کاهش استرس
پرسش‌های متداول
آیا ناباروری زنان قابل درمان است؟
در بسیاری از موارد، بله. بسته به علت و سن بیمار، روش‌های درمانی متفاوتی وجود دارد.
آیا IVF همیشه موفق است؟
نرخ موفقیت بین ۳۰ تا ۵۰ درصد در هر سیکل است و با افزایش سن کاهش می‌یابد.
پس از درمان چه مدت زمان لازم است تا بارداری اتفاق بیفتد؟
از چند هفته تا چند ماه؛ بسته به نوع درمان، علت ناباروری و سن بیمار.
جمع‌بندی
ناباروری زنان می‌تواند علت‌های متعددی داشته باشد، اما پیشرفت‌های چشمگیر در درمان‌های باروری امید بسیاری از زوج‌ها را زنده کرده است. تشخیص دقیق، انتخاب روش مناسب، حمایت روانی و پیروی از سبک زندگی سالم، کلید موفقیت در مسیر فرزندآوری است.
منابع :
ASRM – Reproductive Medicine Guidelines
No. 99
۰۴/۰۴