تب تیفوئید یکی از بیماری‌های شایع در کشورهای در حال توسعه و مناطقی با دسترسی محدود به آب سالم و خدمات بهداشتی است. در چنین شرایطی، آزمایش ویدال همچنان به‌عنوان یک تست غربالگری اولیه برای تشخیص این بیماری استفاده می‌شود. اما آیا این تست هنوز قابل اطمینان است؟ در این مقاله با عملکرد، مزایا، محدودیت‌ها و جایگاه فعلی آزمایش ویدال آشنا می‌شویم.
آزمایش ویدال چگونه عمل می‌کند؟
آزمایش ویدال یک تست سرولوژیک است که برای شناسایی آنتی‌بادی‌های بدن علیه باکتری Salmonella Typhi و Paratyphi طراحی شده است؛ باکتری‌هایی که عامل تب تیفوئید (تب روده‌ای) هستند.
این تست با بررسی دو نوع آنتی‌ژن در بدن عمل می‌کند:
-
آنتی‌ژن O: نشانه‌ای از عفونت فعال
-
آنتی‌ژن H: نشان‌دهنده تماس قبلی با بیماری یا واکسیناسیون
تفسیر نتایج این دو شاخص به پزشک کمک می‌کند تا احتمال ابتلا به بیماری را تخمین بزند.
مزایا و معایب آزمایش ویدال
✅ مزایا:
-
انجام سریع و ساده
-
هزینه پایین
-
عدم نیاز به تجهیزات پیچیده
-
مناسب برای مناطق کم‌برخوردار
❌ محدودیت‌ها:
-
حساسیت و ویژگی متغیر: در برخی مناطق، حتی افراد سالم ممکن است نتیجه مثبت کاذب داشته باشند.
-
تداخل با واکسیناسیون: تزریق واکسن تیفوئید ممکن است سطح آنتی‌ژن H را بالا ببرد.
-
تأخیر در پاسخ ایمنی اولیه: در هفته اول بیماری، آنتی‌بادی‌ها هنوز در خون دیده نمی‌شوند.
-
وابستگی به تفسیر چشمی: دقت آن به مهارت اپراتور آزمایشگاه وابسته است.
آیا آزمایش ویدال برای تشخیص نهایی کافی است؟
خیر.
ویدال تنها یک ابزار غربالگری است و نمی‌تواند به‌تنهایی تشخیص قطعی ایجاد کند. در موارد مشکوک، پزشکان برای تأیید تشخیص از روش‌های دقیق‌تر استفاده می‌کنند، مانند:
-
کشت خون یا مدفوع (روش طلایی اما زمان‌بر)
-
تست‌های مولکولی مانند PCR
-
آزمایش‌های سریع ایمنی مانند Typhidot یا Tubex
مقایسه دقت روش‌های مختلف تشخیص تب تیفوئید
| روش تشخیص | حساسیت | ویژگی | دقت و کاربرد |
|---|---|---|---|
| ویدال | متوسط (۵۳–۸۱٪) | بسیار متغیر (۱۸–۹۸٪) | مناسب برای غربالگری اولیه |
| کشت خون | بالا | دقیق ولی کند (۳–۵ روز) | معیار طلایی در منابع علمی |
| PCR | بسیار دقیق | نیاز به تجهیزات پیشرفته | در دسترس در مراکز تخصصی |
| Typhidot/Tubex | مناسب | سریع و کاربردی | در حال جایگزینی ویدال در برخی کشورها |
آزمایش ویدال در چه شرایطی مفید است؟
-
در مناطق فاقد آزمایشگاه‌های پیشرفته
-
برای غربالگری جمعیتی در مناطق پرخطر
-
در مراحل اولیه مشکوک، پیش از آماده شدن نتایج کشت یا PCR
-
برای رد احتمال بیماری در افرادی با علائم خفیف و نتایج منفی
جمع‌بندی
آزمایش ویدال هنوز در بسیاری از نقاط دنیا به‌ویژه در مناطق با منابع محدود کاربرد دارد، اما نباید به‌تنهایی به آن اعتماد کرد. نتایج این تست باید همراه با علائم بالینی، سوابق واکسیناسیون و نتایج سایر تست‌ها تفسیر شود.
در حال حاضر، بهترین رویکرد برای تشخیص دقیق تب تیفوئید استفاده ترکیبی از روش‌های سنتی و مدرن است: ویدال برای غربالگری، و PCR یا کشت خون برای تأیید نهایی.
منابع:
No. 79
۰۴/۰۲