لنفادنوپاتی در بارداری: تشخیص ایمن و آزمایش‌های لازم

تورم غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) در بارداری بیشتر به‌علت عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی دیده می‌شود و معمولاً خوش‌خیم است. با این حال، تصمیم‌گیری در مورد آزمایش‌ها، تصویربرداری‌های ایمن و زمان ارجاع به پزشک اهمیت زیادی دارد.

---

چرا در بارداری غدد لنفاوی بزرگ می‌شوند؟

• عفونت‌ها: شایع‌ترین علت (سرماخوردگی، آنفلوانزا، گلودرد، سل، عفونت‌های پوستی و مقاربتی)

• بیماری‌های خودایمنی یا بدخیمی‌ها: بسیار کمتر، اما در صورت تداوم تورم مطرح می‌شوند.

• الگو: تورم دردناک و ناگهانی → بیشتر عفونی / تورم کند و بدون درد → نیازمند بررسی بیشتر.

 

---

علائم هشدار

اگر موارد زیر وجود داشت باید سریع‌تر بررسی شوید:

• تداوم یا افزایش تورم بیش از ۲–۴ هفته

• غده سفت، ثابت یا در ناحیه فوق‌ترقوه

• تب پایدار، تعریق شبانه، کاهش وزن بی‌دلیل

• علائم همراه (گلودرد شدید، تنگی نفس، بثورات، زردی)
  

 

---

آزمایش‌های پایه

• CBC: بررسی الگوی خونی و عفونت

• CRP/ESR: شاخص‌های التهابی (به‌تنهایی کافی نیستند)

• در موارد انتخابی: تصویربرداری هدفمند مثل رادیوگرافی قفسه‌سینه (برای سل)
  

---

تصویربرداری ایمن در بارداری

• ایمن و انتخابی: سونوگرافی و MRI بدون گادولینیوم

• در صورت ضرورت: رادیوگرافی یا CT با محافظت مناسب (دوز پایین‌تر از حد خطر جنینی است)

• اجتناب: گادولینیوم مگر در شرایط حیاتی
  

---

غربالگری‌های عفونی ضروری در هر بارداری

طبق توصیه‌های CDC:

• HIV

• سیفلیس (ابتدای بارداری و در پرخطرها تکرار در سه‌ماهه سوم)

• هپاتیت B و C

نکته: غربالگری CMV در بارداری توصیه نمی‌شود؛ تشخیص نوزاد با PCR بزاق/ادرار در ۲–۳ هفته اول است.

---

آزمایش‌های هدفمند بر اساس علائم

• شبه‌مونو (EBV): آنتی‌بادی‌های اختصاصی یا هتروفایل تست در تورم گردنی + خستگی/گلودرد

• توکسوپلاسموز: IgM/IgG همزمان + تست آویدیتی IgG در صورت مثبت شدن هر دو

• سل: تست پوستی (TST) ایمن است؛ IGRA نیز ایمن اما داده‌های محدود دارد. نتیجه مثبت → رادیوگرافی قفسه‌سینه با محافظ
  

---

نمونه‌برداری در بارداری

• FNA یا بیوپسی غده: در موارد پایدار/پیشرونده یا الگوی غیرتیپیک انجام می‌شود؛ با بی‌حسی موضعی عموماً ایمن است.

• بیوپسی نگهبان (Sentinel) در سرطان پستان: در برخی مراکز ایمن دانسته می‌شود؛ درباره‌ی رنگ‌های آبی محدودیت‌هایی وجود دارد.
  

---

علل شایع لنفادنوپاتی در بارداری

• عفونت‌های ویروسی تنفسی → شایع و خودمحدودشونده

• واکنش پس از واکسیناسیون (مثلاً واکسن کووید-۱۹) → موقت

• عفونت‌های TORCH منتخب (توکسوپلاسموز، CMV در صورت شک بالینی)

 

---

چک‌لیست سریع برای پزشک و مادر باردار

1. وجود علائم هشدار → ارجاع فوری

2. آزمایش‌های پایه: CBC ± CRP/ESR

3. تصویربرداری ایمن: سونو یا MRI بدون کنتراست؛ در ضرورت، رادیوگرافی/CT با محافظ

4. غربالگری الزامی: HIV، HBV، HCV، سیفلیس

5. آزمایش هدفمند: EBV، توکسوپلاسموز، سل (TST/IGRA + CXR محافظت‌شده)

6. لنفادنوپاتی پایدار یا مشکوک → FNA یا بیوپسی

 

---

پرسش‌های متداول

۱) آیا سونو و MRI در بارداری ایمن‌اند؟
بله، بدون گادولینیوم ایمن محسوب می‌شوند.

۲) آیا باید CMV آزمایش بدهم؟
خیر، غربالگری روتین CMV در بارداری توصیه نمی‌شود.

۳) تست سل چطور؟
TST ایمن است؛ IGRA هم ایمن اما کمتر مطالعه شده است. در نتیجه مثبت، رادیوگرافی قفسه‌سینه با محافظ لازم است.

۴) بیوپسی غده در بارداری خطرناک نیست؟
معمولاً ایمن و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.

۵) آزمایش‌های خونی ضروری کدام‌اند؟
HIV، HBV، HCV و سیفلیس در همه بارداری‌ها باید غربالگری شوند.

---

جمع‌بندی

• بیشترِ لنفادنوپاتی‌های بارداری خوش‌خیم و ناشی از عفونت‌اند.

• وجود علائم هشدار یا تداوم تورم بیش از ۲–۴ هفته نیازمند بررسی است.

• مسیر ایمن: معاینه + CBC/CRP/ESR → تصویربرداری ایمن (سونو/MRI) → غربالگری الزامی → آزمایش‌های هدفمند → نمونه‌برداری در موارد خاص.

📌 این متن جایگزین ویزیت پزشکی نیست؛ اگر باردارید و غددتان متورم شده یا علائم هشدار دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید.

منابع :

Mayo Clinic – Swollen lymph nodes (Lymphadenopathy)

HIV, HBV, HCV & Syphilis Screening in Pregnancy

Tuberculosis Testing in Pregnancy

 

No. 77

۰۴/۰۵