هپاتیت A نوعی عفونت ویروسی حاد و بسیار مسری کبد است که توسط ویروس HAV ایجاد می‌شود. این بیماری از طریق مصرف غذا یا آب آلوده و تماس نزدیک با فرد مبتلا منتقل می‌شود. برخلاف دیگر انواع هپاتیت، هپاتیت A مزمن نمی‌شود و معمولاً با مراقبت‌های حمایتی، بدون آسیب دائمی بهبود می‌یابد.
علائم هپاتیت A
علائم بیماری ممکن است بین ۲ تا ۶ هفته پس از تماس با ویروس ظاهر شوند. برخی افراد، به‌ویژه کودکان، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند. شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
- خستگی شدید و ضعف
- حالت تهوع و استفراغ
- درد شکم به‌ویژه در ناحیه راست بالای شکم
- بی‌اشتهایی و تب خفیف
- زردی پوست و چشم‌ها (یرقان)
- ادرار تیره و مدفوع خاکستری
- درد مفاصل و خارش پوستی
علائم معمولاً ظرف چند هفته برطرف می‌شوند اما در برخی بیماران ممکن است چند ماه ادامه داشته باشند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم فوق یا تماس با فرد مبتلا، بهتر است فوراً با پزشک مشورت کنید. تزریق واکسن یا ایمونوگلوبولین طی دو هفته اول پس از تماس، می‌تواند از ابتلا به بیماری پیشگیری کند.
راه‌های انتقال ویروس هپاتیت A
ویروس HAV از راه مدفوع-دهانی منتقل می‌شود. یعنی ورود ذرات آلوده از طریق دهان به بدن. رایج‌ترین مسیرهای انتقال شامل موارد زیر است:
- مصرف غذا یا آب آلوده
- تماس نزدیک با فرد مبتلا (مانند اعضای خانواده)
- رابطه جنسی دهانی یا مقعدی
- سفر به مناطق با سطح بهداشت پایین
- مصرف صدف‌های دریایی خام از منابع آلوده
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
- مسافران به کشورهای پرخطر
- مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند
- افراد مبتلا به HIV یا بیماری‌های کبدی مزمن
- مصرف‌کنندگان مواد مخدر (حتی غیرتزریقی)
- افراد بی‌خانمان یا ساکن در کمپ‌ها
- کارکنان آزمایشگاه‌ها و مراکز درمانی خاص
عوارض هپاتیت A
در اکثر موارد، هپاتیت A بدون عارضه بهبود می‌یابد. اما در سالمندان و بیماران کبدی، خطر نارسایی حاد کبدی وجود دارد که نیاز به بستری فوری یا پیوند کبد دارد.
راه‌های پیشگیری
۱. واکسیناسیون:
واکسنی مؤثر با دو دوز (در فاصله ۶ ماه) که برای همه کودکان بالای یک سال، مسافران، و گروه‌های پرخطر توصیه می‌شود.
۲. رعایت بهداشت:
- شستن دست‌ها با آب و صابون بعد از دستشویی و قبل از غذا
- استفاده از آب بطری‌شده در سفر
- اجتناب از مصرف غذای خام یا تهیه‌شده در شرایط غیربهداشتی
تشخیص هپاتیت A
آزمایش خون برای شناسایی آنتی‌بادی IgM ضد HAV انجام می‌شود. نمونه از طریق خون‌گیری وریدی گرفته شده و به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
درمان هپاتیت A
درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد. بدن اغلب طی چند هفته تا چند ماه ویروس را پاکسازی می‌کند.
✅ مراقبت‌های حمایتی شامل:
- استراحت کافی
- مصرف مایعات و غذای سبک
- پرهیز از الکل و داروهای آسیب‌رسان به کبد
سبک زندگی و مراقبت خانگی
برای پیشگیری از انتقال ویروس به دیگران:
- در زمان بیماری برای دیگران غذا آماده نکنید
- پس از استفاده از توالت یا تعویض پوشک دست‌ها را کاملاً بشویید
- از تماس جنسی تا رفع کامل بیماری خودداری کنید
جمع‌بندی
هپاتیت A یک بیماری واگیردار ولی قابل پیشگیری است. با رعایت بهداشت فردی، واکسیناسیون و آگاهی از راه‌های انتقال، می‌توان به‌راحتی از ابتلا به این ویروس جلوگیری کرد. در صورت بروز علائم، مشورت با پزشک و انجام آزمایش خون کلید تشخیص زودهنگام و مراقبت مؤثر است.
منبع:
No. 62
۰۴/۰۲