نقرس نوعی از آرتریت است که به دلیل تجمع بیش‌ازحد اسید اوریک در بدن ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب به صورت حملات ناگهانی درد شدید در یک یا چند مفصل، به‌ویژه انگشت شست پا، ظاهر می‌شود. التهاب، قرمزی و تورم از علائم شایع آن هستند.
علائم نقرس
معمولاً به‌طور ناگهانی و اغلب در شب شروع می‌شود. علائم شامل:
- درد شدید مفصل: شایع‌ترین مفصلی که تحت تأثیر قرار می‌گیرد، انگشت شست پا است. اما نقرس می‌تواند زانو، مچ پا، آرنج، مچ دست و انگشتان را نیز درگیر کند. درد معمولاً در ساعات اولیه حمله به اوج خود می‌رسد.
- التهاب و قرمزی: مفصل متورم، داغ و حساس به لمس می‌شود.
- محدودیت در حرکت: با پیشرفت بیماری، حرکت مفصل ممکن است دشوار شود.
- درد مداوم: حتی پس از فروکش کردن حمله، ممکن است ناراحتی مفصلی برای چند روز تا چند هفته باقی بماند. حملات بعدی معمولاً طولانی‌تر شده و مفاصل بیشتری را درگیر می‌کنند.
علل نقرس
این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سطح اسید اوریک در خون افزایش یافته و بلورهای اورات در مفاصل و بافت‌های اطراف رسوب کنند. دلایل اصلی افزایش اسید اوریک عبارتند از:
- رژیم غذایی نامناسب: مصرف گوشت قرمز، غذاهای دریایی (مانند ساردین و قزل‌آلا) و نوشیدنی‌های شیرین‌شده با فروکتوز، سطح اسید اوریک را افزایش می‌دهد.
- مصرف الکل: به‌ویژه آبجو و مشروبات الکلی قوی، دفع اسید اوریک از طریق کلیه‌ها را کاهش می‌دهند.
- چاقی: وزن بالا باعث تولید بیشتر اسید اوریک و کاهش دفع آن می‌شود.
- بیماری‌های زمینه‌ای: دیابت، فشار خون بالا، سندرم متابولیک، بیماری‌های کلیوی و قلبی از عوامل تشدیدکننده نقرس هستند.
- داروهای خاص: برخی داروهای مدر (دیورتیک‌ها)، آسپرین با دوز کم و داروهای کاهش‌دهنده فشار خون می‌توانند سطح اسید اوریک را بالا ببرند.
- عوامل ژنتیکی: داشتن سابقه خانوادگی نقرس خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
عوارض نقرس
- نقرس مکرر: برخی افراد سالی چندین بار دچار حملات نقرس می‌شوند.
- نقرس مزمن و توفوس (Tophi): تجمع بلورهای اورات می‌تواند موجب ایجاد توده‌های زیرپوستی به نام توفوس شود که در دست‌ها، پاها، آرنج و گوش‌ها ظاهر می‌شود.
- سنگ کلیه: اسید اوریک اضافی ممکن است در کلیه‌ها تجمع کرده و موجب تشکیل سنگ‌های کلیوی شود.
تشخیص نقرس
پزشکان معمولاً با بررسی علائم و آزمایش‌های زیر این بیماری را تشخیص می‌دهند:
- آزمایش مایع مفصلی: نمونه‌گیری از مایع مفصل برای بررسی وجود بلورهای اورات.
- آزمایش خون: اندازه‌گیری سطح اسید اوریک. (البته سطح طبیعی اسید اوریک همیشه به معنی عدم وجود نقرس نیست.)
- تصویربرداری: سونوگرافی و سی‌تی اسکن می‌توانند بلورهای اورات را نشان دهند.
روش‌های درمان نقرس
درمان نقرس شامل کنترل حملات و پیشگیری از بروز مجدد آن است:
داروهای کاهش‌دهنده درد و التهاب
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): ایبوپروفن، ناپروکسن و ایندومتاسین برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شوند.
- کلشی‌سین (Colchicine): دارویی مؤثر برای تسکین درد نقرس، اما ممکن است عوارضی مانند تهوع و اسهال ایجاد کند.
- کورتیکواستروئیدها: پردنیزون و سایر استروئیدها در موارد شدید یا زمانی که بیمار به NSAIDها پاسخ نمی‌دهد، تجویز می‌شوند.
داروهای کاهش‌دهنده اسید اوریک
- آلوپورینول (Allopurinol) و فبوکسوستات (Febuxostat): کاهش تولید اسید اوریک در بدن.
- پروبنسید (Probenecid): کمک به کلیه‌ها برای دفع بیشتر اسید اوریک.
اصلاح سبک زندگی برای کنترل نقرس
- تغییر رژیم غذایی:
- مصرف گوشت قرمز، غذاهای دریایی و نوشیدنی‌های شیرین را محدود کنید.
- محصولات لبنی کم‌چرب جایگزین بهتری برای تأمین پروتئین هستند.
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه افزایش داده شود.
- افزایش مصرف آب: نوشیدن آب کافی به دفع اسید اوریک کمک می‌کند.
- کاهش وزن: اضافه وزن باعث افزایش تولید اسید اوریک و کاهش دفع آن می‌شود.
- فعالیت بدنی: ورزش‌های کم‌فشار مانند پیاده‌روی و شنا برای بهبود سلامت مفاصل مفیدند.
- اجتناب از الکل: مخصوصاً آبجو و مشروبات الکلی قوی.
نتیجه‌گیری
نقرس یک بیماری مفصلی شایع است که با مدیریت صحیح، تغییرات سبک زندگی و مصرف دارو قابل‌کنترل است. تشخیص زودهنگام و رعایت نکات پیشگیرانه می‌تواند از حملات مکرر و عوارض شدید جلوگیری کند.
منبع: