همودیالیز یک درمان مهم برای افرادی است که کلیه‌های آنها دیگر قادر به انجام وظایف طبیعی خود نیستند. در این فرآیند، دستگاه همودیالیز ضایعات، مایعات اضافی و نمک‌ها را از خون خارج می‌کند و کمک می‌کند تا عملکرد بدن به حالت نرمال بازگردد. این درمان معمولاً برای افرادی که به نارسایی کلیه دچار شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دلایل انجام همودیالیز
پزشک شما تصمیم می‌گیرد که چه زمانی باید همودیالیز شروع شود. این تصمیم بر اساس عواملی همچون وضعیت کلی سلامت، علائم، کیفیت زندگی و نتایج آزمایش‌ها اتخاذ می‌شود. برخی از علائمی که نشان‌دهنده نیاز به دیالیز هستند عبارتند از:
- تهوع و استفراغ
- ورم یا احتباس مایعات
- خستگی و کاهش توانایی‌های جسمانی
- نارسایی قلبی
همچنین، بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا، کیست‌های کلیوی و مصرف داروهای خاص می‌توانند باعث نارسایی کلیه شوند که نیاز به درمان با همودیالیز پیدا می‌شود.
خطرات و عوارض همودیالیز
اگرچه دیالیز می‌تواند به طول عمر افراد کمک کند، اما عوارض خاص خود را نیز دارد. برخی از مشکلات رایج عبارتند از:
- فشار خون پایین (هیپوتنشن): کاهش فشار خون در طول درمان، که ممکن است علائمی مانند تنگی نفس، کرامپ‌های شکمی یا گرفتگی عضلات ایجاد کند.
- گرفتگی عضلات: گرفتگی‌های عضلانی در طول همودیالیز شایع است، اما در بسیاری از موارد با تنظیم دوز دیالیز کاهش می‌یابد.
- خارش پوست: افراد تحت همودیالیز اغلب دچار خارش شدید پوست می‌شوند.
- مشکلات خواب: مشکلات خواب، از جمله آپنه خواب، می‌تواند در این افراد شایع باشد.
- کم‌خونی: این وضعیت به دلیل کاهش سلول‌های قرمز خون، که یکی از عوارض نارسایی کلیه است، می‌تواند در بیماران مبتلا به همودیالیز رخ دهد.
چگونه برای همودیالیز آماده شوید؟
آمادگی برای دیالیز معمولاً چند هفته یا چند ماه قبل از شروع درمان انجام می‌شود. برای دسترسی به خون، نیاز است که جراحی دسترسی عروقی انجام شود. این دسترسی به پزشک کمک می‌کند تا خون را از بدن شما خارج کرده و پس از فیلتر کردن، دوباره به بدن شما بازگرداند.
دستگاه‌هایی که برای همودیالیز استفاده می‌شوند معمولاً سه نوع دسترسی دارند:
- فستولا عروقی-وریدی (AV): این روش اتصال شریان و ورید با استفاده از جراحی است که در بازو انجام می‌شود.
- گرافت AV: در صورت کوچک بودن رگ‌ها، جراح ممکن است یک لوله مصنوعی برای اتصال شریان و ورید ایجاد کند.
- کاتتر وریدی مرکزی: این روش برای دیالیز اضطراری استفاده می‌شود، که یک لوله پلاستیکی به طور موقت وارد رگ‌های بزرگ بدن می‌شود.
آنچه که باید از همودیالیز انتظار داشته باشید
این روش می‌تواند در مراکز دیالیز، در خانه یا در بیمارستان انجام شود. تعداد جلسات بستگی به وضعیت شما دارد:
- همودیالیز در مرکز: بسیاری از افراد سه بار در هفته و هر بار بین ۳ تا ۵ ساعت دیالیز دریافت می‌کنند.
- همودیالیز روزانه: در این روش جلسات کوتاه‌تر و مکرر در خانه و به مدت دو ساعت انجام می‌شود.
در طول درمان، خون از بدن شما به دستگاه دیالیز منتقل می‌شود و فیلتر می‌شود. این فرآیند ممکن است باعث بروز علائمی مانند تهوع، کرامپ شکمی یا سایر مشکلات مربوط به مایعات اضافی باشد.
نتایج همودیالیز
اگر آسیب حاد کلیه دارید، ممکن است همودیالیز تنها برای مدت کوتاهی نیاز باشد تا کلیه‌ها بهبود یابند. اما در صورتی که کلیه‌ها آسیب دائمی دیده‌اند، احتمال بهبودی کامل و رهایی از همودیالیز بسیار کم است.
تحقیقات نشان داده‌اند که دیالیز خانگی ممکن است باعث بهبود کیفیت زندگی، کاهش علائم، بهبود الگوهای خواب و افزایش سطح انرژی افراد شود.
اقدامات بین درمان‌ها
بین جلسات همودیالیز، برای حفظ سلامت کلیه‌ها و بهبود کیفیت زندگی، بسیار مهم است که رژیم غذایی مناسبی داشته باشید و میزان مصرف مایعات، پروتئین، سدیم، پتاسیم و فسفر خود را کنترل کنید. پزشک شما می‌تواند به شما در تنظیم یک برنامه غذایی متناسب با وضعیت کلیه‌های شما کمک کند.
نتیجه‌گیری
همودیالیز یکی از درمان‌های موثر برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیه است و می‌تواند به آنها کمک کند تا به زندگی فعال خود ادامه دهند. با مراقبت‌های صحیح، رژیم غذایی مناسب و پیگیری‌های پزشکی، بسیاری از مشکلات ناشی از دیالیز قابل مدیریت هستند و افراد می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
منبع: