پره‌اکلامپسی یکی از عوارض بالقوه خطرناک دوران بارداری است که با افزایش فشار خون و وجود پروتئین در ادرار مشخص می‌شود. این بیماری معمولاً پس از هفته ۲۰ بارداری ظاهر می‌شود و در صورت عدم درمان، می‌تواند سلامت مادر و جنین را تهدید کند. شناخت علائم هشداردهنده و اقدامات مراقبتی به پیشگیری از عوارض جدی کمک می‌کند.
پره‌اکلامپسی چیست؟
پره‌اکلامپسی نوعی اختلال مرتبط با فشار خون بالا در بارداری است که ممکن است با آسیب به کلیه‌ها، کبد، مغز یا جفت همراه باشد. در موارد شدید، این وضعیت می‌تواند منجر به اکلامپسی (تشنج)، زایمان زودرس، یا حتی خطر برای جان مادر و جنین شود.
علائم هشداردهنده پره‌اکلامپسی
علائم ممکن است خفیف یا شدید باشند و برخی زنان بدون علامت باقی بمانند. شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
-
فشار خون بالا (بیشتر از ۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه)
-
وجود پروتئین در ادرار (پروتئینوری)
-
ورم شدید در صورت، دست‌ها یا پاها
-
سردردهای مداوم و مقاوم به دارو
-
تاری دید، جرقه‌های نوری یا دوبینی
-
درد در قسمت بالای شکم (معمولاً زیر دنده راست)
-
کاهش ناگهانی ادرار یا تیره شدن آن
-
افزایش ناگهانی وزن در مدت کوتاه
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
عوامل افزایش‌دهنده خطر پره‌اکلامپسی عبارت‌اند از:
-
بارداری اول
-
سابقه خانوادگی یا شخصی پره‌اکلامپسی
-
چاقی یا اضافه‌وزن
-
بارداری چندقلویی
-
بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون مزمن، دیابت، بیماری کلیوی یا اختلالات خودایمنی (مثل لوپوس)
عوارض احتمالی پره‌اکلامپسی
در صورت عدم درمان، پره‌اکلامپسی ممکن است منجر به:
-
اکلامپسی (تشنج بارداری)
-
HELLP syndrome (همولیز، افزایش آنزیم‌های کبدی، کاهش پلاکت)
-
زایمان زودرس یا جدا شدن جفت
-
محدودیت رشد جنین (IUGR)
-
نارسایی کلیه یا کبد در مادر
تشخیص پره‌اکلامپسی چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص شامل بررسی ترکیبی از علائم بالینی و آزمایشگاهی است:
-
اندازه‌گیری فشار خون در هر ویزیت بارداری
-
آزمایش ادرار برای بررسی پروتئین
-
آزمایش خون برای آنزیم‌های کبدی، عملکرد کلیه، و پلاکت‌ها
-
سونوگرافی برای پایش رشد جنین
-
تست NST یا بیوفیزیکال پروفایل برای ارزیابی سلامت جنین
درمان پره‌اکلامپسی
نوع درمان بستگی به شدت بیماری و سن بارداری دارد:
موارد خفیف:
-
استراحت نسبی و پایش دقیق در منزل یا بیمارستان
-
کنترل فشار خون با داروهای ایمن در بارداری
-
بررسی منظم آزمایش‌ها و رشد جنین
موارد شدید یا نزدیک به زایمان:
-
بستری شدن در بیمارستان
-
تزریق منیزیم سولفات برای پیشگیری از تشنج
-
زایمان زودرس برنامه‌ریزی‌شده در صورت تهدید سلامت مادر یا جنین
-
در موارد بحرانی، زایمان تنها درمان قطعی است
راه‌های پیشگیری از پره‌اکلامپسی
اگرچه همیشه قابل پیشگیری نیست، اما اقدامات زیر می‌توانند مؤثر باشند:
- مراجعات منظم دوران بارداری
- کنترل فشار خون و قند خون پیش از بارداری
- مصرف مکمل‌های تجویزی مانند آسپرین با دوز پایین در افراد پرخطر (با تجویز پزشک)
- رژیم غذایی متعادل، کاهش نمک، ورزش ملایم و مدیریت وزن
پرسش‌های متداول
آیا پره‌اکلامپسی پس از زایمان رفع می‌شود؟
بله، معمولاً با زایمان بهبود می‌یابد، اما علائم ممکن است تا چند هفته پس از تولد باقی بمانند.
آیا در بارداری‌های بعدی هم ممکن است رخ دهد؟
بله، اما با پایش دقیق و رعایت مراقبت‌های پزشکی، می‌توان از بروز یا تشدید آن جلوگیری کرد.
آیا پره‌اکلامپسی برای جنین خطرناک است؟
در موارد شدید، می‌تواند باعث کاهش رشد جنین، زایمان زودرس یا کاهش اکسیژن‌رسانی شود.
جمع‌بندی
پره‌اکلامپسی یک اختلال جدی اما قابل کنترل در بارداری است. مراجعه منظم به پزشک، تشخیص زودهنگام، پایش دقیق و در صورت لزوم، زایمان به‌موقع می‌توانند از بسیاری از عوارض خطرناک این بیماری برای مادر و جنین جلوگیری کنند. آگاهی، کلید نجات است.
منابع :
ACOG – American College of Obstetricians and Gynecologists
CDC – Preeclampsia and High Blood Pressure During Pregnancy
No. 98
۰۴/۰۴