پیشگیری از شکستگی در سالمندان: نقش آزمایش ویتامین D و کلسیم

گامی حیاتی برای سلامت استخوان‌ها و کاهش خطر افتادن در سنین بالا

با افزایش سن، تراکم استخوان‌ها به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد و خطر شکستگی در سالمندان – به‌ویژه در لگن، مچ دست و ستون فقرات – بیشتر می‌شود. یکی از روش‌های مؤثر برای پیشگیری از این مشکل، تشخیص و اصلاح کمبود ویتامین D و کلسیم است. این دو عنصر ضروری، نقش کلیدی در حفظ استحکام استخوان‌ها، تعادل بدن و عملکرد عضلانی دارند.

 ویتامین D؛ کلید جذب کلسیم

ویتامین D به جذب کلسیم از روده و ذخیره آن در استخوان‌ها کمک می‌کند. در سالمندان، کمبود این ویتامین شایع است که دلایل آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش قرار گرفتن در معرض نور خورشید

• کاهش توانایی پوست برای تولید ویتامین D

• رژیم غذایی ناکافی

• اختلالات گوارشی یا بیماری‌های مزمن

🔬 آزمایش ویتامین D

• نام آزمایش: 25(OH)D یا ۲۵-hydroxyvitamin D

• مقدار طبیعی: بالاتر از ۳۰ نانوگرم بر میلی‌لیتر

• کمتر از ۲۰: نشانگر کمبود شدید و افزایش خطر پوکی استخوان و شکستگی

 کلسیم؛ ماده معدنی اصلی استخوان

کلسیم مهم‌ترین ماده معدنی در ساختار استخوان است. در سالمندان، عواملی مانند مصرف ناکافی لبنیات، مصرف برخی داروها (مثل مهارکننده‌های پمپ پروتون)، یا مشکلات کلیوی می‌تواند باعث کاهش سطح کلسیم شود.

🔬 آزمایش کلسیم خون

• مقدار طبیعی کلسیم تام: 8.۵ تا ۱۰.۵ mg/dL

• در صورت مشکوک بودن به اختلالات هورمونی، اندازه‌گیری کلسیم یونیزه نیز انجام می‌شود.

⚠️ عوارض کمبود ویتامین D و کلسیم

• پوکی استخوان (استئوپروز)

• ضعف عضلات و افزایش احتمال زمین‌خوردن

• کندی ترمیم شکستگی‌ها

• افزایش خطر شکستگی لگن، یکی از دلایل اصلی ناتوانی و بستری در سالمندان

 راهکارهای پیشگیری از شکستگی در سالمندان

• انجام آزمایش دوره‌ای سطح ویتامین D و کلسیم (حداقل سالی یک‌بار)

• مصرف مکمل‌ها طبق تجویز پزشک

• رژیم غذایی حاوی لبنیات، ماهی‌های چرب، تخم‌مرغ و سبزیجات برگ‌سبز

• پیاده‌روی روزانه یا نورگیری مستقیم خورشید (۱۵ تا ۲۰ دقیقه)

• انجام اسکن تراکم استخوان (DEXA scan) برای تشخیص زودهنگام پوکی استخوان

 پرسش‌های متداول

آیا همه سالمندان باید آزمایش ویتامین D بدهند؟
بله، به‌خصوص زنان یائسه یا افراد با سابقه شکستگی.

آیا مصرف خودسرانه مکمل‌ها کافی است؟
خیر، مصرف بیش از حد ممکن است منجر به سنگ کلیه یا مسمومیت ویتامین D شود.

کدام آزمایش برای تشخیص پوکی استخوان بهتر است؟
آزمایش تراکم استخوان (DEXA scan)، اما آزمایش ویتامین D و کلسیم برای شناسایی و اصلاح عوامل خطر ضروری است.

 نتیجه‌گیری

شکستگی در سالمندان تا حد زیادی قابل پیشگیری است، به شرط آنکه کمبودهای تغذیه‌ای به‌موقع تشخیص و اصلاح شوند. آزمایش ویتامین D و کلسیم، همراه با سنجش تراکم استخوان و تغییر سبک زندگی، نقش مهمی در حفظ استقلال سالمندان و جلوگیری از بستری و ناتوانی دارد.

منابع :

Mayo Clinic – Vitamin D deficiency

Cleveland Clinic – Calcium and Bone Health

No. 31

۰۴/۰۵