آدنومیوز یکی از بیماری‌های خوش‌خیم زنان است که در آن بافت داخلی رحم (آندومتر) به‌جای باقی‌ماندن در لایه مخاطی، به درون لایه عضلانی رحم (میومتر) نفوذ می‌کند. این وضعیت می‌تواند موجب خونریزی‌های شدید قاعدگی، درد لگنی و بزرگ شدن رحم شود. در برخی زنان، بیماری بدون علامت باقی می‌ماند و به‌صورت تصادفی در سونوگرافی یا حین جراحی کشف می‌شود.
مهم‌ترین علائم آدنومیوز عبارت‌اند از:
- خونریزی شدید قاعدگی که گاه منجر به کم‌خونی می‌شود
- درد شدید و انقباضی لگن به‌ویژه در دوران قاعدگی
- درد هنگام رابطه جنسی
- احساس سنگینی یا تورم در ناحیه زیر شکم
- در برخی موارد، ناباروری یا اختلال در لانه‌گزینی جنین
چه کسانی بیشتر در معرض آدنومیوز هستند؟
عوامل متعددی با بروز آدنومیوز مرتبط هستند، از جمله:
- سن بالای ۴۰ سال
- داشتن سابقه زایمان‌های متعدد
- انجام جراحی‌هایی مثل سزارین، کورتاژ یا برداشتن فیبروم
- اختلالات هورمونی به‌ویژه افزایش مزمن استروژن
این بیماری اغلب با شرایطی مثل آندومتریوز و فیبروم رحم همراه است، اما مکانیسم ایجاد آن متفاوت است.
چگونه آدنومیوز تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص آدنومیوز چالش‌برانگیز است، زیرا علائم آن با بیماری‌های دیگر رحم هم‌پوشانی دارد. پزشک ابتدا بر اساس شرح حال، معاینه لگنی و ارزیابی سابقه قاعدگی مشکوک می‌شود و سپس درخواست تصویربرداری می‌دهد.
- سونوگرافی ترانس‌واژینال: روش ابتدایی و در دسترس برای بررسی ضخامت و بافت رحم
- MRI رحم: روشی دقیق‌تر برای مشاهده نفوذ بافت آندومتر به میومتر
- بیوپسی آندومتر: برای رد سرطان یا هیپرپلازی، اما نه برای تأیید قطعی آدنومیوز
- تشخیص نهایی معمولاً فقط از طریق بررسی بافت رحم پس از هیسترکتومی ممکن است
چه گزینه‌های درمانی وجود دارد؟
درمان آدنومیوز بر اساس شدت علائم، سن بیمار و تمایل به حفظ باروری انتخاب می‌شود. راهکارهای درمانی به‌صورت گام‌به‌گام طراحی می‌شوند:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و خونریزی
- درمان‌های هورمونی مانند IUS (میرنا)، قرص‌های ضدبارداری، یا تزریقات پروژسترونی
- آگونیست‌های GnRH برای توقف موقت قاعدگی (مصرف کوتاه‌مدت)
- آمبولیزاسیون شریان رحمی (UAE) به‌عنوان گزینه‌ای کم‌تهاجمی برای کاهش علائم
- هیسترکتومی (برداشتن رحم) تنها روش درمان قطعی است و در موارد شدید یا مقاوم توصیه می‌شود
در زنان نزدیک به یائسگی، کنترل علائم کافی است، چرا که با افت طبیعی سطح استروژن، علائم اغلب به‌تدریج کاهش می‌یابد یا متوقف می‌شود.
جمع‌بندی
آدنومیوز یک بیماری شایع ولی کم‌تشخیص‌داده‌شده است که می‌تواند زندگی روزمره، سلامت باروری و کیفیت زندگی زنان را تحت‌تأثیر قرار دهد. تشخیص زودهنگام با بهره‌گیری از تصویربرداری دقیق و درمان مرحله‌ای می‌تواند به کاهش عوارض کمک کند. آگاهی بیشتر پزشکان و بیماران نسبت به این بیماری، گامی مؤثر در جهت مدیریت بهتر آن است.
منابع:
No. 34
۰۴/۰۲