اینهیبین B هورمونی کلیدی در سیستم تولیدمثل است که توسط سلول‌های خاصی در تخمدان زنان و بیضه مردان ترشح می‌شود. سنجش سطح این هورمون در خون به پزشکان کمک می‌کند تا میزان ذخیره تخمدان در زنان و کیفیت عملکرد اسپرم‌سازی در مردان را ارزیابی کنند. اگرچه این تست به‌تنهایی برای تشخیص ناباروری کافی نیست، اما به عنوان بخشی از ارزیابی جامع باروری، نقش مهمی دارد.
نقش اینهیبین B در بدن
در زنان: در سلول‌های گرانولوزای فولیکول‌های در حال رشد تخمدان تولید می‌شود و با فرآیند بلوغ تخمک‌ها مرتبط است. سطح اینهیبین B در طول چرخه قاعدگی نوسان دارد و رابطه مستقیم با تعداد فولیکول‌های سالم و فعال دارد. کاهش سطح آن می‌تواند نشان‌دهنده کاهش ذخیره تخمدان باشد.
در مردان: توسط سلول‌های سرتولی در بیضه‌ها سنتز می‌شود و میزان آن بازتابی از سلامت اسپرماتوژنز (تولید اسپرم) است. کاهش سطح این هورمون می‌تواند به مشکلات تولید اسپرم اشاره داشته باشد.
کاربردهای بالینی آزمایش
– ارزیابی ناباروری در زنان: اغلب همراه با آزمایش‌های FSH و AMH انجام می‌شود تا تصویری دقیق‌تر از ذخیره تخمدان ارائه شود.
– پیش‌بینی پاسخ به درمان‌های کمک‌باروری: در روش‌هایی مانند IVF، سطح اینهیبین B می‌تواند احتمال واکنش مناسب تخمدان به داروهای تحریک‌کننده را پیش‌بینی کند.
– ارزیابی ناباروری در مردان: همراه با FSH و آنالیز مایع منی برای بررسی کیفیت و کمیت تولید اسپرم استفاده می‌شود.
– بررسی تومورهای نادر تخمدانی: در زنان، به‌خصوص پس از یائسگی، سطوح بالای اینهیبین B می‌تواند به تومورهایی مانند تومور سلول گرانولوزا اشاره داشته باشد.
روش انجام و آمادگی پیش از آزمایش
– نمونه‌گیری: خون‌گیری از ورید بازو
– آمادگی خاص : معمولاً نیاز به آمادگی خاصی ندارد. در زنان ممکن است پزشک توصیه کند نمونه‌گیری در روز مشخصی از چرخه قاعدگی (معمولاً روز سوم) انجام شود.
– زمان آماده شدن نتیجه : بستگی به امکانات آزمایشگاه دارد و در برخی موارد چند روز به طول می‌انجامد.
تفسیر نتایج آزمایش
- سطح نرمال: وابسته به جنسیت، سن و وضعیت هورمونی فرد
- سطح پایین در زنان: نشانگر احتمالی کاهش ذخیره تخمدان
- سطح پایین در مردان: می‌تواند با کاهش تولید اسپرم همراه باشد
- سطح بالاتر از حد انتظار: ممکن است به تومورهای نادر تخمدانی اشاره داشته باشد و نیازمند بررسی تکمیلی با سایر مارکرها مانند CA-125 است.
نکات مهم برای بیماران
– این آزمایش به‌تنهایی معیار قطعی ناباروری نیست و باید همراه با سایر ارزیابی‌های هورمونی و کلینیکی تفسیر شود.
– سطح AMH معمولاً برای سنجش ذخیره تخمدان ترجیح داده می‌شود، اما اینهیبین B می‌تواند اطلاعات مکمل ارزشمندی ارائه دهد.
– تفسیر نتایج باید حتماً توسط پزشک متخصص و با در نظر گرفتن شرایط فردی انجام گیرد.
پرسش‌های متداول
۱. آیا اینهیبین B برای غربالگری سرطان تخمدان استفاده می‌شود؟
خیر. تنها در صورت وجود شک به تومور یا در پیگیری درمان و عود بیماری استفاده می‌شود.
۲. بهترین زمان انجام آزمایش در زنان چیست؟
معمولاً روز سوم چرخه قاعدگی، مگر اینکه پزشک تصمیم دیگری بگیرد.
۳. آیا سطح پایین اینهیبین B به معنی باردار نشدن است؟
خیر. این نشان‌دهنده کاهش احتمالی ذخیره تخمدان است، اما همچنان امکان بارداری و استفاده از روش‌های کمک‌باروری وجود دارد.
جمع‌بندی
آزمایش اینهیبین B یک تست مکمل و مؤثر در ارزیابی جامع ناباروری محسوب می‌شود. این تست می‌تواند در کنار سایر اندازه‌گیری‌های هورمونی به پزشکان کمک کند تا تصویر دقیقی از وضعیت باروری فرد یا زوج به دست آید و مسیر درمانی مناسب انتخاب شود.
منبع:
– [LabTestsOnline – Inhibin B in Infertility]
No.98
۰۴/۰۶.
