آزمایش شمارش لنفوسیت CD8 روشی تخصصی برای اندازه‌گیری تعداد نوع خاصی از سلول‌های سفید خون (لنفوسیت‌های T سیتوتوکسیک) است. این سلول‌ها نقش حیاتی در دفاع سیستم ایمنی دارند و وظیفه شناسایی و نابودی سلول‌های آلوده به ویروس یا سلول‌های سرطانی را بر عهده می‌گیرند. تغییرات در تعداد این سلول‌ها می‌تواند نشانگر مشکلاتی در عملکرد ایمنی یا وجود بیماری خاص باشد.
لنفوسیت‌های CD8 چیست؟
– نوعی سلول T سیتوتوکسیک (Cytotoxic T Cell) که گیرنده CD8 بر سطح خود دارد.
– شناسایی آنتی‌ژن‌های خارجی روی سطح سلول‌های آلوده یا غیرطبیعی.
– فعال‌سازی فرآیند نابودی سلول هدف از طریق ترشح مواد سمی.
– همکاری نزدیک با سلول‌های CD4 برای ایجاد پاسخ ایمنی کامل و مؤثر.
کاربردهای آزمایش CD8
پایش بیماران مبتلا به HIV/AIDS
– کمک به ارزیابی توان ایمنی و تعیین شدت بیماری
– تفسیر نسبت CD4/CD8 برای بررسی پیشرفت یا کنترل بیماری
بررسی نقص ایمنی اولیه یا اکتسابی
پایش پس از پیوند اعضا یا مغز استخوان
– بررسی وضعیت سیستم ایمنی و پیشگیری از رد پیوند
بررسی بیماری‌های خودایمنی یا عفونت‌های مزمن
– مانند هپاتیت مزمن، تب مالت مزمن یا عفونت‌های ویروسی طولانی‌مدت
پژوهش‌های تخصصی در ایمونولوژی و آنکولوژی
نحوه انجام آزمایش
– نمونه‌گیری خون از ورید (معمولاً بازو)
– استفاده از فلوسایتومتری (Flow Cytometry) برای شمارش دقیق سلول‌های CD8 و سایر زیرگروه‌های لنفوسیت‌ها
– ممکن است آزمایش همزمان CD4 برای محاسبه نسبت CD4/CD8 انجام شود
تفسیر نتایج
افزایش لنفوسیت CD8:
– عفونت‌های ویروسی فعال (مانند سیتومگالوویروس یا هپاتیت B و C)
– برخی بیماری‌های خودایمنی
کاهش لنفوسیت CD8:
– نقص ایمنی (اولیه یا اکتسابی)
– برخی داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
– مرحله پیشرفته HIV
نسبت CD4/CD8:
– نسبت طبیعی معمولاً بین ۱ تا ۴ است؛ کاهش این نسبت به زیر ۱ می‌تواند در HIV یا سایر اختلالات ایمنی دیده شود.
محدودیت‌ها و نکات مهم
– نتیجه باید در کنار علائم، سابقه پزشکی و سایر آزمایش‌ها تفسیر شود.
– داروها، عفونت‌ها یا استرس حاد ممکن است بر شمارش سلول‌های CD8 تأثیر بگذارند.
– نتایج به‌تنهایی معیار تشخیص قطعی نیستند و نیاز به بررسی تکمیلی دارند.
پرسش‌های متداول
۱. آیا شمارش CD8 به‌تنهایی برای تشخیص HIV کافی است؟
خیر، این آزمایش معمولاً همراه با تست‌های اختصاصی HIV و شمارش CD4 انجام می‌شود.
۲. آیا باید برای انجام این تست ناشتا بود؟
خیر، ناشتایی لازم نیست، مگر اینکه آزمایش‌های دیگری همزمان تجویز شده باشند که نیاز به ناشتایی دارند.
۳. این تست هر چند وقت یک‌بار باید انجام شود؟
بسته به نوع بیماری و توصیه پزشک، ممکن است از ماهی یک‌بار تا سالی چند بار متفاوت باشد.
جمع‌بندی
آزمایش شمارش لنفوسیت‌های CD8 یکی از تست های مهم در پایش سلامت سیستم ایمنی است. این تست در بیماری‌هایی مانند HIV، نقص ایمنی، عفونت‌های مزمن و پیوند اعضا کاربرد کلیدی دارد. تفسیر دقیق آن نیازمند ارزیابی همزمان علائم بالینی، سایر فاکتورهای ایمنی و نتایج آزمایش‌های همراه است.
منابع :
– [Mayo Clinic – Lymphocyte subsets]
– [MedlinePlus – CD4 and CD8 tests]
No.111
۰۴/۰۶
