بیماری گریوز یکی از شایعترین علل پرکاری تیروئید است که منشاء آن یک اختلال خودایمنی میباشد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن آنتیبادیهایی تولید میکند که گیرنده هورمون محرک تیروئید (TSH receptor) را تحریک کرده و باعث تولید بیشازحد هورمونهای تیروئید میشوند. آزمایش TRAb یا Thyroid Stimulating Hormone Receptor Antibodies، به شناسایی این آنتیبادیها کمک کرده و نقش مهمی در تشخیص، پیشآگاهی و پایش درمان بیماری گریوز دارد.
TRAb چیست و چه انواعی دارد؟
TRAb به آنتیبادیهایی گفته میشود که به گیرندههای TSH در سلولهای تیروئید متصل میشوند و میتوانند اثرات متفاوتی داشته باشند:
- آنتیبادیهای محرک (TSAb): با تقلید از هورمون TSH، غده تیروئید را برای تولید هورمون بیشتر وادار میکنند.
- آنتیبادیهای مهارکننده: مانع اتصال TSH به گیرنده شده و در برخی موارد باعث کمکاری تیروئید میشوند.
- آنتیبادیهای خنثیکننده: بدون اثر مستقیم بالینی قابل توجه
در بیماری گریوز، معمولاً نوع محرک غالب است.
کاربردهای اصلی آزمایش TRAb
– تشخیص بیماری گریوز در بیماران با علائم پرکاری تیروئید و نتایج آزمایشگاهی غیرطبیعی
– تمایز گریوز از سایر علل پرکاری تیروئید (مانند تیروئیدیت یا گرههای سمی)
– پیشبینی احتمال عود بیماری پس از قطع داروهای ضدتیروئید
– بررسی خطر بروز یا پیشرفت چشمگیر بیماری چشمی گریوز (Graves’ ophthalmopathy)
– بررسی وضعیت جنین در زنان باردار با سابقه گریوز، زیرا TRAb میتواند از جفت عبور کرده و روی تیروئید جنین اثر بگذارد.
چه زمانی پزشک این آزمایش را تجویز میکند؟
– علائم پرکاری تیروئید مانند:
– تپش قلب
– کاهش وزن بدون دلیل
– افزایش تعریق و عدم تحمل گرما
– لرزش دستها
– تحریکپذیری یا اضطراب
– یافتههای تیروئید بزرگ (گواتر منتشر)
– نتایج غیرطبیعی هورمونهای تیروئید (TSH پایین، T4 و T3 بالا)
– پیش از بارداری یا در طول آن، در زنان دارای سابقه گریوز
روش انجام آزمایش TRAb
– نمونه خون از ورید بازو گرفته میشود.
– نیازی به ناشتا بودن نیست.
– نتیجه معمولاً ظرف ۱ تا ۳ روز آماده میشود.
تفسیر نتایج
– TRAb مثبت و بالا: معمولاً تأییدکننده بیماری گریوز است.
– TRAb منفی یا پایین: احتمال گریوز کاهش مییابد و باید سایر علل پرکاری تیروئید بررسی شوند.
– در دوران بارداری، سطح بالای TRAb نیازمند پایش دقیق وضعیت تیروئید جنین است.
مزایای انجام آزمایش TRAb
– افزایش دقت تشخیص بدون نیاز به تستهای تصویربرداری در برخی موارد
– کمک به برنامهریزی درمان و پیشبینی پاسخ به دارو
– کاهش خطای تشخیصی در مقایسه با تکیه صرف بر تستهای هورمونی
پرسشهای متداول
۱. آیا آزمایش TRAb برای همه بیماران تیروئیدی لازم است؟
خیر، معمولاً برای موارد مشکوک به گریوز یا نیاز به افتراق از علل دیگر پرکاری تیروئید انجام میشود.
۲. آیا داروهای ضدتیروئید بر نتیجه آزمایش اثر میگذارند؟
بله، ممکن است سطح TRAb پس از چند ماه درمان کاهش یابد، بنابراین تفسیر باید با در نظر گرفتن وضعیت درمان انجام شود.
۳. آیا آزمایش TRAb در بارداری ضروری است؟
در برخی زنان باردار با سابقه گریوز یا TRAb مثبت بالا، این آزمایش اهمیت زیادی برای پایش سلامت جنین دارد.
خلاصه
آزمایش TRAb یک تست کلیدی برای تشخیص و پیگیری بیماری گریوز است که به بررسی وجود و میزان آنتیبادیهای تحریککننده گیرنده TSH میپردازد. این تست به تشخیص سریعتر، پیشبینی عود، و مدیریت بهتر بیماری کمک میکند و بهویژه در بارداری نقش حیاتی در حفظ سلامت مادر و جنین دارد.
منابع :
– Cleveland Clinic – Graves’ Disease and TRAb Testing
– MedlinePlus – Thyroid Antibody Tests
No.4
۰۴/۰۷
