آلبومین یکی از اصلیترین پروتئینهای خون است که توسط کبد ساخته میشود و نقش حیاتی در حفظ تعادل مایعات بدن، انتقال مواد (مثل هورمونها و داروها) و تنظیم فشار اسمزی دارد. تغییر سطح آن در آزمایش خون معمولاً نشانهای از سلامت عمومی بدن و بهویژه عملکرد کبد و کلیههاست.
در حالی که کاهش آلبومین بیشتر مطرح است، افزایش آلبومین خون (Hyperalbuminemia) نیز اهمیت دارد و در بسیاری از موارد نشاندهنده شرایط غیرمستقیم مانند کمآبی یا مصرف داروهای خاص است، نه خود بیماری کبد.
مقدار طبیعی آلبومین خون چقدر است؟
در آزمایشهای استاندارد:
- محدوده طبیعی: 3.۵ تا ۵.۰ گرم در هر دسیلیتر (g/dL)
مقادیر بالاتر از ۵.۰ g/dL معمولاً غیرطبیعی محسوب میشود، ولی باید در کنار سایر فاکتورهای آزمایشگاهی (مانند کل پروتئین، اوره و کراتینین) تفسیر شود.
علل اصلی آلبومین بالا در خون
آلبومین بالا معمولاً بهخاطر افزایش غلظت پلاسمای خون است، نه تولید بیشتر آلبومین توسط کبد. مهمترین علل عبارتاند از:
۱. کمآبی (Dehydration) — شایعترین علت
وقتی بدن آب کافی ندارد، حجم پلاسما کاهش یافته و غلظت آلبومین ظاهراً بالا میرود.
دلایل کمآبی رایج:
- اسهال یا استفراغ شدید
- تب و تعریق زیاد
- مصرف ناکافی مایعات
- استفاده طولانی از داروهای دیورتیک (ادرارآور)
۲. مصرف داروهای خاص
برخی داروها باعث بالا رفتن غلظت آلبومین یا تغییر در میزان دفع آب از بدن میشوند، از جمله:
- دیورتیکها (مانند فوروزماید، هیدروکلروتیازید)
- اآدرنالین و داروهای محرک
- انسولین در درمان دیابت در برخی شرایط
- داروهای خاص ضدالتهاب و کورتونها در مصرف طولانیمدت
۳. رژیم غذایی پرپروتئین یا مصرف مکملها
دریافت زیاد پروتئین در رژیم غذایی (بهویژه در بدنسازان یا مصرفکنندگان مکملهای حاوی وی یا آمینواسیدها) ممکن است موقتاً باعث افزایش آلبومین شود.
۴. شوک یا کاهش حجم خون (Hypovolemia)
در شرایطی مثل خونریزی یا اسهال شدید، غلظت پروتئینها در خون افزایش مییابد، هرچند حجم کلی خون کاهش پیدا میکند.
۵. استرس متابولیکی و تب طولانی
افزایش هورمونهای استرس مانند کاتکولآمینها و کورتیزول میتواند باعث تغییر غلظت آلبومین شود.
۶. بیماری یا آسیب شدید کلیه
در برخی انواع بیماریهای کلیوی که موجب از دست رفتن آب بدن میشوند، اما دفع پروتئین هنوز محدود است، سطح آلبومین در خون بهصورت کاذب افزایش مییابد.
۷. خطای نمونهگیری یا تفسیر
در مواردی مانند تاخیر در جداسازی نمونه، یا هموکنسانتره شدن خون (افزایش غلظت سلولی در نمونه)، ممکن است نتیجه آزمایش بهاشتباه بالا گزارش شود. تکرار آزمایش اغلب مشکل را روشن میکند.
علائم همراه با آلبومین بالا
خودِ افزایش آلبومین معمولاً علامت مشخصی ندارد، اما میتواند همراه با نشانههای کمآبی یا بیماری زمینهای باشد:
- خشکی دهان و پوست
- کاهش مقدار ادرار
- احساس خستگی و ضعف
- کاهش فشار خون
- سرگیجه، بهویژه در ایستادن ناگهانی
در بیماران کلیوی یا کبدی، ممکن است همزمان افزایش اوره، کراتینین یا اختلال در سایر پروتئینهای خون نیز مشاهده شود.
چه زمانی باید نگران باشیم؟
اگر سطح آلبومینبالا همراه با علائم کمآبی یا اختلالات کلیوی باشد، باید علت اصلی بررسی شود. در بیشتر موارد، با تأمین مایعات کافی یا اصلاح داروها سطح آلبومین ظرف چند روز به محدوده طبیعی برمیگردد.
اما اگر آلبومین بالا در کنار تغییرات غیرعادی در سایر پروتئینهای خون دیده شود، ممکن است نیاز به بررسی عملکرد کبد، کلیه یا وضعیت تغذیه وجود داشته باشد.
چگونه میتوان آلبومینبالا را کنترل کرد؟
۱. مصرف کافی آب
روزانه حدود ۸ لیوان آب یا مایعات غیرقندی توصیه میشود، مگر پزشک در بیماریهای خاص محدودیت تجویز کند.
۲. بررسی داروهای مصرفی
اگر از داروهای ادرارآور یا کورتون استفاده میکنید، با پزشک درباره اثر آنها بر غلظت آلبومین مشورت کنید.
۳. اصلاح تغذیه
رژیم غذایی متعادل حاوی پروتئین مناسب (نه زیاد، نه کم) به حفظ سطح طبیعی آلبومین کمک میکند.
۴. پایش منظم در بیماران کلیوی و دیابتی
در این بیماران تغییرات جزئی در حجم مایعات بدن میتواند مستقیماً بر آزمایش آلبومین اثر بگذارد، لذا نظارت منظم آزمایشگاهی اهمیت بالایی دارد.
پرسشهای متداول (FAQ)
آیا آلبومین بالا همیشه خطرناک است؟
خیر، معمولاً موقتی و ناشی از کمآبی است. با تأمین مایعات سطح آن طبیعی میشود.
آیا داروها میتوانند باعث آلبومینبالا شوند؟
بله، بهویژه دیورتیکها، کورتونها و برخی داروهای متابولیکی.
اگر آلبومینبالا باشد، باید کبد بررسی شود؟
در اغلب موارد خیر، مگر اینکه دیگر فاکتورهای کبدی (مثل ALT و AST) نیز غیرطبیعی باشند.
بهترین راه پیشگیری چیست؟
نوشیدن آب کافی، تغذیه متعادل و عدم مصرف بیرویه مکملهای پروتئینی.
منابع
No. 21
۰۴/۰۹