رژیم گیاه‌خواری اگرچه فواید زیادی برای سلامتی دارد، اما می‌تواند بر نتایج برخی آزمایش‌های خون تأثیر بگذارد. این تغییرات بستگی به نوع رژیم (گیاه‌خواری مطلق، تخم‌مرغی-لبنی، یا نیمه‌گیاه‌خواری) و تعادل مواد مغذی دارد. آگاهی از این تأثیرات برای تفسیر دقیق نتایج آزمایشگاهی و پیشگیری از کمبودها ضروری است.
اثرات گیاه‌خواری بر نتایج آزمایشگاهی
۱. آهن و فریتین
-
جذب آهن گیاهی (non-heme) کمتر از آهن حیوانی است.
-
سطح فریتین در گیاه‌خواران ممکن است پایین‌تر باشد.
-
خطر آنمی فقر آهن، به‌ویژه در زنان، بیشتر است.
۲. ویتامین B12
-
تنها در منابع حیوانی یافت می‌شود.
-
گیاه‌خواران مطلق در معرض کمبود B12 هستند.
-
عوارض: آنمی مگالوبلاستیک، افزایش هموسیستئین، اختلالات عصبی
۳. هموسیستئین
-
افزایش هموسیستئین در اثر کمبود B12 و B6 با بیماری‌های قلبی و عروقی مرتبط است.
۴. ویتامین D
-
احتمال کاهش سطح ویتامین D به‌ویژه در فصل زمستان یا در مناطق کم‌نور
-
کاهش این ویتامین موجب کاهش جذب کلسیم و پوکی استخوان می‌شود.
۵. چربی خون
-
LDL و تری‌گلیسرید پایین‌تر در گیاه‌خواران
-
HDL نیز ممکن است کاهش یابد، اما نسبت کلی چربی‌ها مطلوب‌تر است.
۶. پروتئین و آلبومین
-
در رژیم‌های گیاهی ناکامل ممکن است سطح آلبومین و پروتئین تام کاهش یابد.
-
در رژیم متعادل، این مشکل دیده نمی‌شود.
۷. روی (Zinc) و ید (Iodine)
-
جذب پایین‌تر روی از منابع گیاهی
-
کمبود روی: ضعف سیستم ایمنی، ریزش مو
-
کمبود ید (در صورت عدم مصرف نمک یددار): خطر کم‌کاری تیروئید
آزمایش‌های توصیه‌شده برای گیاه‌خواران
برای ارزیابی دقیق وضعیت تغذیه‌ای:
| تست آزمایشگاهی | هدف |
|---|---|
| CBC | بررسی کم‌خونی |
| فریتین و آهن سرم | ارزیابی ذخایر آهن |
| ویتامین B12 و فولات | بررسی کمبود ویتامین‌های خون‌ساز |
| ویتامین D | سلامت استخوان و ایمنی |
| هموسیستئین | بررسی خطر قلبی-عروقی |
| TSH و FT4 | بررسی تیروئید |
| پروتئین تام و آلبومین | وضعیت تغذیه‌ای |
| چربی خون (LDL، HDL، TG) | متابولیسم چربی‌ها |
| روی و منیزیم | مواد معدنی مهم برای ایمنی و متابولیسم |
جمع‌بندی
رژیم گیاه‌خواری اگر به‌درستی طراحی شود، می‌تواند سلامت کلی را ارتقاء دهد. اما کمبود برخی ریزمغذی‌ها در این رژیم می‌تواند نتایج آزمایش‌های خون را تغییر دهد. انجام آزمایش‌های دوره‌ای، مصرف مکمل‌های ضروری و مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه برای پیشگیری از عوارض پنهان توصیه می‌شود.
منابع :
Harvard Health – The truth about vegetarian diets and nutrition
No. 110
۰۴/۰۴