فریتین (Ferritin) پروتئینی مهم برای ذخیره‌سازی آهن در بدن است. سطح پایین فریتین می‌تواند نشانه‌ای از کمبود آهن باشد، حتی اگر کم‌خونی (آنمی) هنوز ایجاد نشده باشد. اما آیا این کمبود می‌تواند بر عملکرد قلب و خستگی عضله قلبی تأثیر بگذارد؟
پاسخ کوتاه: بله. مطالعات نشان می‌دهد که فریتین پایین، به‌ویژه در بیماران با نارسایی قلبی، با افزایش خستگی، تنگی نفس و کاهش عملکرد قلبی همراه است.
نقش آهن و فریتین در بدن چیست؟
-
آهن برای تولید هموگلوبین ضروری است؛ مولکولی که اکسیژن را از ریه به اندام‌ها منتقل می‌کند.
-
فریتین، پروتئینی درون‌سلولی است که آهن را در کبد، طحال و مغز استخوان ذخیره می‌کند.
-
سطح پایین فریتین معمولاً نخستین علامت کمبود آهن است، حتی قبل از افت هموگلوبین
تأثیر فریتین پایین بر سلامت قلب
✅ کمبود آهن، حتی بدون آنمی آشکار، می‌تواند باعث شود:
-
کاهش اکسیژن‌رسانی به عضله قلب
-
خستگی زودرس، تنگی نفس و افزایش ضربان قلب
-
کاهش ظرفیت ورزش و تحمل فعالیت
-
در بیماران نارسایی قلبی: افزایش بستری در بیمارستان، کاهش کیفیت زندگی و حتی مرگ‌ومیر بیشتر
شواهد علمی در بیماران قلبی
-
بیش از ۵۰٪ بیماران با نارسایی قلبی دچار کمبود آهن هستند.
-
حتی بدون آنمی، کمبود آهن با کاهش قدرت انقباضی قلب و خستگی شدید مرتبط است.
-
درمان با آهن تزریقی می‌تواند عملکرد قلب را بهبود داده و نیاز به بستری را کاهش دهد.
-
راهنماهای ESC (انجمن قلب اروپا) و WHO پایش سطح فریتین را در بیماران قلبی توصیه می‌کنند.
علائم فریتین‌پایین با تأثیر قلبیتپش قلب در استراحت یا فعالیت
-
تنگی نفس با فعالیت معمول
-
ضعف عضلانی، سبکی سر یا سرگیجه
-
درد قفسه سینه یا احساس فشار
-
افزایش ضربان قلب در فعالیت روزمره
-
کاهش ظرفیت ورزشی یا خستگی مفرط
مقادیر نرمال فریتین و سطوح هشداردهنده
| گروه | محدوده نرمال (ng/mL) | سطح هشدار |
|---|---|---|
| مردان بالغ | ۳۰ – ۴۰۰ | < 30 (کمبود) / < 15 (شدید) |
| زنان بالغ | ۱۵ – ۱۵۰ | < 30 (کمبود) / < 15 (شدید) |
در بیماران قلبی، فریتین < 100 ng/mL همراه با TSAT < 20٪ نشانه کمبود عملکردی آهن است.
علل شایع فریتین‌پایین
- رژیم غذایی کم آهن
- خونریزی مزمن (قاعدگی سنگین، زخم‌های گوارشی)
- بارداری و شیردهی
- سوء جذب آهن (بیماری سلیاک، IBD)
- مصرف داروهایی مانند NSAIDs یا آنتی‌اسیدها
راه‌های افزایش فریتین و ذخایر آهن
مواد غذایی سرشار از آهن: گوشت قرمز، جگر، عدس، اسفناج، زرده تخم‌مرغ
مکمل‌های خوراکی آهن: با نظر پزشک
آهن تزریقی: در موارد شدید یا جذب ضعیف
همراهی با ویتامین C برای جذب بهتر
❌ پرهیز از مصرف آهن همراه با چای، قهوه و لبنیات
سؤالات متداول
آیا فریتین‌پایین بدون کم‌خونی هم پرخطر است؟
بله، کمبود آهن می‌تواند باعث خستگی، ضعف قلبی و کاهش کیفیت زندگی شود.
آیا فقط بیماران قلبی باید فریتین را بررسی کنند؟
خیر، هر فردی با خستگی مزمن، تپش قلب یا سابقه کم‌خونی باید بررسی شود.
آیا فریتین بالا هم مشکل‌زاست؟
بله، فریتین بالا ممکن است نشانه التهاب مزمن، بیماری کبد یا هموکروماتوز باشد و باید بررسی شود.
جمع‌بندی
فریتین‌پایین نه‌تنها نشانه کمبود آهن است، بلکه می‌تواند عامل مهمی در خستگی قلبی، کاهش تحمل ورزش و افت عملکرد قلبی باشد. بررسی سطح فریتین باید بخشی از ارزیابی بیماران با نارسایی قلبی یا خستگی مزمن باشد، حتی در غیاب آنمی. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب کمبود آهن می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و کاهش بستری‌های قلبی ایفا کند.
منبع :
No. 17
۰۴/۰۴