کوریوامنیونیت چیست و چه فرقی با آندومتریت پس از زایمان دارد؟
کوریوامنیونیت (Intra-amniotic Infection) عفونت پرده‌ها/مایع آمنیوتیک است که معمولاً اواخر بارداری یا حین زایمان رخ می‌دهد. معیارهای بالینی رایج: تب مادر، حساسیت رحمی/درد، تاکی‌کاردی مادر یا جنین و مایع آمنیوتیک بدبو.
آندومتریت پس از زایمان: عفونت لایهٔ داخلی رحم بعد از تولد؛ یکی از شایع‌ترین عفونت‌های دوران نفاس. نشانه‌ها: تب، حساسیت رحمی، لوشیای بدبو.
ابتلا به کوریوامنیونیت در حین زایمان، خطر آندومتریت پس از زایمان را بالا می‌برد.
شیوع
-
شیوع کوریوامنیونیت: تقریباً ۱–۵٪ در زایمان‌های ترم (بیشتر در پره‌ترم).
-
خطر آندومتریت پس از زایمان برحسب روش تولد: ≈۱٪ پس از زایمان واژینال، ≈۳٪ پس از سزارین انتخابی، و ≈۵–۱۰٪ پس از سزارین اورژانسی.
چه کسانی بعد از زایمان در خطر بالاتری هستند؟
-
پارگی طولانی کیسهٔ آب، لیبر طولانی و معاینات واژینال مکرر
-
سزارین (خصوصاً اورژانسی)، مونیتورینگ داخلی جنین
-
GBS مثبت/پروفیلاکسی ناکامل
-
داشتن کوریوامنیونیت در همان زایمان
علائم هشدار بعد از ترخیص (حتماً پیگیری کنید)
اگر هرکدام از موارد زیر را در روزهای پس از زایمان دیدید، با پزشک تماس بگیرید یا مراجعه کنید:
-
تب ≥ ۳۸°C، لرز، حساسیت/درد رحمی
-
لوشیای بدبو یا افزایش غیرعادی ترشحات
-
درد لگن/شکم، احساس ناخوشی، تپش قلب
پیامدها برای نوزاد
کوریوامنیونیت با افزایش خطر سپسیس نوزادی زودهنگام مرتبط است؛ آنتی‌بیوتیک مناسب داخل‌زایمانی برای مادر و ارزیابی نوزاد، این خطر را پایین می‌آورد.
تشخیص: حین زایمان و پس از زایمان
-
حین زایمان (کوریوامنیونیت): تشخیص بیشتر بالینی است (تب + علائم همراه).
-
پس از زایمان (آندومتریت): تشخیص غالباً بالینی است (تب، حساسیت رحمی، لوشیای بدبو) و معمولاً نیازی به کشت آندومتر نیست مگر در موارد غیرمعمول
درمان استاندارد و عملی
شروع فوری آنتی‌بیوتیک وسیع‌الطیف: معمول‌ترین رژیم آمپی‌سیلین + جنتامایسین.
-
اگر زایمان با سزارین انجام شود: پس از کلامپ بندناف، پوشش بی‌هوازی (مثل کلیندامایسین یا مترونیدازول) اضافه می‌شود.
-
پس از تولد، ادامه خودکار آنتی‌بیوتیک‌ها الزامی نیست و به وضعیت بالینی (تداوم تب/باکتریمی و ریسک) بستگی دارد.
وقتی آندومتریت پس از زایمان تشخیص داده می‌شود
-
بستری + آنتی‌بیوتیک وریدی خط اول: کلیندامایسین + جنتامایسین تا ۴۸ ساعت پس از تب‌بر شدن.
-
در موارد مقاوم یا مشکوک به انتروکوک: افزودن آمپی‌سیلین.
-
اغلب پس از بهبود، درمان خوراکی لازم نیست مگر طبق نظر پزشک
پیشگیری: ۴ قدم مؤثر
-
آنتی‌بیوتیک پیشگیرانهٔ قبل از سزارین طبق پروتکل.
-
کاهش معاینات واژینال غیرضروری و پرهیز از طولانی‌شدن بی‌مورد پارگی کیسه آب.
-
پروفیلاکسی GBS طبق دستورالعمل‌ها در افراد واجد شرایط.
-
پایش تب و علائم در روزهای نخست نفاس و مراجعهٔ سریع در صورت بروز نشانه‌ها
چه زمانی فوراً به اورژانس برویم؟
-
تب بالا یا لرز شدید، درد شدید لگن/شکم، خونریزی غیرعادی، سرگیجه/سنکوپ، ترشحات بسیار بدبو یا علائم مسمومیت خونی.
تشخیص و درمان سریع از عوارض جدی (از جمله سپسیس) پیشگیری می‌کند.
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
۱) اگر در لیبر کوریوامنیونیت داشتم، بعد از زایمان هنوز در خطرم؟
بله؛ خطر آندومتریت پس از زایمان بالاتر است، پس پایش دقیق علائم و تکمیل درمان اهمیت دارد.
۲) احتمال آندومتریت چقدر است؟
تقریباً ۱٪ (واژینال)، ≈۳٪ (سزارین انتخابی)، ≈۵–۱۰٪ (سزارین اورژانسی).
۳) درمان چقدر طول می‌کشد؟
معمولاً کلیندامایسین + جنتامایسین وریدی تا ۲۴–۴۸ ساعت بعد از تب‌بر شدن؛ اغلب نیاز به ادامهٔ خوراکی نیست مگر به تشخیص پزشک.
۴) آیا سزارین خطر عفونت رحمی را بیشتر می‌کند؟
بله—به‌ویژه اورژانسی؛ بنابراین آنتی‌بیوتیک پیش از برش جراحی توصیه می‌شود.
۵) برای نوزاد چه پیامدی دارد؟
خطر سپسیس زودرس بیشتر است؛ درمان مناسب مادر در لیبر و پایش نوزاد خطر را کم می‌کند.
جمع‌بندی
-
کوریوامنیونیت در لیبر می‌تواند به آندومتریت پس از زایمان منتهی شود.
-
شناخت علائم (تب، حساسیت رحمی، لوشیای بدبو) و مراجعهٔ به‌موقع کلید پیشگیری از عوارض است.
-
رژیم‌های استاندارد و مؤثر (آمپی‌سیلین+جنتامایسین در حین لیبر؛ کلیندامایسین+جنتامایسین پس از زایمان) با پایش مناسب، اغلب بهبودی کامل می‌دهند.
-
با پروفیلاکسی سزارین، مدیریت صحیح PROM/لیبر طولانی، و اجرای دستورالعمل‌های GBS می‌توان احتمال عفونت را به‌طور معنادار کاهش داد.
منابع:
Merck Manual Professional — Postpartum Endometritis; Intra-amniotic Infection
CDC — Group B Strep (GBS) in Pregnancy
No. 31
۰۴/۰۶
