DIC یا Disseminated Intravascular Coagulation به معنی «انعقاد منتشر داخل عروقی» است و یکی از خطرناک‌ترین و پیچیده‌ترین اختلالات انعقادی محسوب می‌شود. در این بیماری، فرایند انعقاد خون به‌طور غیرطبیعی در سراسر عروق خونی فعال می‌شود که می‌تواند منجر به تشکیل لخته‌های ریز در عروق کوچک و در عین حال خونریزی شدید در نقاط دیگر بدن شود.
DIC چیست؟
در DIC، بدن به دلایل مختلف مانند عفونت شدید، ضربه، سرطان، یا زایمان دشوار، دچار اختلال شدید در تنظیم سیستم انعقاد می‌شود. به‌طور هم‌زمان:
-
لخته‌های خون در عروق کوچک تشکیل می‌شوند → کاهش جریان خون به بافت‌ها
-
ذخایر پلاکت و فاکتورهای انعقادی مصرف می‌شوند → خونریزی در نقاط دیگر
علائم DIC
علائم این اختلال بسیار متغیر بوده و به شدت بیماری و علت زمینه‌ای بستگی دارد:
🔹 علائم ترومبوتیک (تشکیل لخته):
-
درد در اندام‌ها یا شکم
-
سیاه شدن انگشتان یا اندام‌ها
-
اختلال عملکرد اندام‌ها (مثلاً نارسایی کلیه یا کبد)
🔹 علائم خونریزی:
-
خونریزی از بینی یا لثه‌ها
-
کبودی‌های ناگهانی و گسترده
-
خون در ادرار یا مدفوع
-
خونریزی در محل تزریق یا جراحی
علل شایع DIC
-
ترومای شدید یا سوختگی‌های وسیع
-
عوارض زایمان (مانند آمبولی مایع آمنیوتیک)
-
سرطان‌های پیشرفته
-
مارگزیدگی شدید
-
جراحی‌های بزرگ
تشخیص DIC
تشخیص بر اساس ترکیب علائم بالینی و آزمایش‌های خون است. مهم‌ترین تست‌ها شامل:
| آزمایش | تغییرات در DIC |
|---|---|
| پلاکت خون (Platelets) | کاهش شدید |
| PT و aPTT | افزایش |
| D-Dimer | افزایش قابل‌توجه |
| فیبرینوژن | کاهش |
| اسمیر خون محیطی | وجود شیزوسیت‌ها (گلبول‌های قرمز شکسته) |
درمان DIC
DIC یک اورژانس پزشکی است و نیاز به درمان سریع دارد:
-
درمان بیماری زمینه‌ای: مانند کنترل عفونت یا توقف خونریزی پس از زایمان
-
جایگزینی فاکتورهای از دست‌رفته:
-
تزریق پلاکت، فیبرینوژن، پلاسما (FFP)
-
-
در موارد خاص: استفاده از داروهای ضدانعقاد مانند هپارین (تنها در مراحل اولیه و با نظر متخصص)
-
حمایت از ارگان‌های حیاتی: مانند دیالیز یا تهویه مکانیکی در صورت نیاز
پیش‌آگهی بیماری
پیش‌آگهی بستگی به شدت اختلالات انعقادی و بیماری زمینه‌ای دارد. اگر درمان به‌موقع صورت نگیرد، ممکن است منجر به:
-
نارسایی چند ارگان
-
خونریزی مغزی یا داخلی
-
مرگ بیمار
پرسش‌های متداول
▪️ آیا DIC قابل پیشگیری است؟
پیشگیری مستقیم ندارد، اما کنترل مؤثر و سریع بیماری‌های زمینه‌ای مانند عفونت یا زایمان‌های پرخطر، ریسک را کاهش می‌دهد.
▪️ آیا DIC در کودکان و نوزادان نیز رخ می‌دهد؟
بله. در نوزادان نارس، نوزادان با عفونت شدید یا در شرایط زایمان سخت ممکن است DIC دیده شود.
▪️ آیا افراد مبتلا به DIC باید همیشه در ICU بستری شوند؟
در موارد شدید، بله. زیرا کنترل سریع علائم و حمایت از عملکرد اندام‌ها ضروری است.
نتیجه‌گیری
اختلالات انعقادی یک وضعیت تهدیدکننده حیات است که نیاز به تشخیص سریع، درمان بیماری زمینه‌ای و مراقبت‌های ویژه دارد. توجه به علائم اولیه و انجام به‌موقع آزمایش‌های خون، کلید جلوگیری از پیشرفت بیماری است.
منابع
No. 4
۰۴/۰۵