آلرژی، واکنشی غیرمعمول از سوی سیستم ایمنی بدن نسبت به موادی است که در حالت عادی بی‌ضرر هستند. این واکنش می‌تواند علائم متنوعی را در بخش‌های مختلف بدن از جمله پوست، دستگاه تنفسی، گوارش و حتی سیستم قلبی‌عروقی ایجاد کند. گاهی منشأ علائم مشخص نیست یا بیمار به درمان‌های مرسوم پاسخ نمی‌دهد. در این شرایط، آزمایش‌های تخصصی آلرژی به کمک پزشکان آمده تا تشخیص دقیق‌تر و درمان هدفمندتری انجام دهند.
چرا به آزمایش‌های تخصصی آلرژی نیاز داریم؟
در برخی بیماران، تشخیص آلرژی از طریق معاینه ساده یا تست‌های پوستی کلاسیک ممکن نیست. این شرایط شامل موارد زیر می‌شود:
-
علائم مبهم یا غیرتیپیک (مانند خستگی مزمن، التهاب یا مشکلات گوارشی)
-
بی‌پاسخ بودن به آنتی‌هیستامین یا رژیم حذف
-
شک به آلرژی‌های ترکیبی (Mixed Allergy)
-
نیاز به بررسی قبل از ایمونوتراپی یا واکسیناسیون حساسیت‌زدایی
-
افتراق بین آلرژی واقعی و عدم تحمل غذایی یا دارویی
مهم‌ترین تست‌های تخصصی برای تشخیص آلرژی
۱. تست IgE اختصاصی (Specific IgE – ImmunoCAP)
-
روش: آزمایش خون برای سنجش IgE نسبت به آلرژن‌های خاص (گرده، شیر، تخم‌مرغ، مایت و…)
-
مزیت: ایمن برای افرادی با پوست حساس یا مصرف‌کننده داروهای ضدآلرژی
۲. پنل ترکیبی آلرژن‌ها
-
بررسی همزمان چندین آلرژن در یک تست خون
-
انواع پنل‌ها: غذایی، تنفسی، محیطی، پنل اطفال
-
نتیجه: نمره‌بندی از کلاس ۰ تا ۶ بر اساس شدت حساسیت
۳. تست Patch (تست آلرژی پوستی تأخیری)
-
بررسی آلرژی تماسی (Type IV) به مواد شیمیایی، فلزات یا داروهای موضعی
-
کاربرد در تشخیص درماتیت تماسی آلرژیک مزمن
۴. تست فعال‌سازی بازوفیل (BAT)
-
بررسی پاسخ سلول‌های ایمنی در برابر آلرژن در محیط آزمایشگاهی
-
مفید برای موارد شدید یا پیچیده، مثل آلرژی غذایی با آنافیلاکسی
۵. تست تریپتاز سرم
-
اندازه‌گیری سطح آنزیم تریپتاز بلافاصله پس از واکنش آلرژیک
-
کمک در تشخیص آنافیلاکسی یا اختلالات ماست‌سل مانند ماستوسیتوز
۶. تشخیص اجزای آلرژن (CRD – Component Resolved Diagnostics)
-
بررسی حساسیت نسبت به اجزای مولکولی خاص یک آلرژن
-
مثال: تشخیص دقیق آلرژی واقعی به بادام‌زمینی یا واکنش متقاطع با گرده‌ها
چه افرادی کاندید این تست‌ها هستند؟
-
بیماران با واکنش آلرژیک شدید یا آنافیلاکسی
-
افرادی با علائم مزمن تنفسی یا گوارشی مشکوک به آلرژی پنهان
-
کودکانی با اگزمای شدید مقاوم به درمان
-
بیماران با تست پوستی منفی اما علائم قوی
-
کسانی که قرار است وارد درمان ایمونوتراپی شوند
مزایای انجام آزمایش‌های تخصصی آلرژی
افزایش دقت تشخیص
اجتناب از درمان‌های نامناسب
طراحی درمان اختصاصی با شانس موفقیت بالاتر
کاهش آزمون و خطای رژیم‌های غذایی سختگیرانه
بهبود کیفیت زندگی بیماران مزمن
سوالات پرتکرار
تفاوت آلرژی با عدم تحمل غذایی چیست؟
آلرژی مبتنی بر پاسخ ایمنی و IgE است، گاهی با خطر آنافیلاکسی؛ در حالی‌که عدم تحمل غذایی معمولاً منشأ گوارشی یا متابولیکی دارد و بدون درگیری سیستم ایمنی رخ می‌دهد.
آیا همه نتایج مثبت IgE نشان‌دهنده آلرژی واقعی هستند؟
خیر. برخی نتایج مثبت ممکن است کاذب باشند. تفسیر تست باید همراه با علائم بیمار توسط پزشک متخصص انجام شود.
آیا بدون تست می‌توان آلرژی را تشخیص داد؟
در موارد ساده بله، اما در شرایط مزمن یا واکنش‌های ترکیبی، آزمایش‌های تخصصی ضروری‌اند.
جمع‌بندی
تشخیص آلرژی‌های پیچیده تنها با تکیه بر علائم بالینی ممکن نیست. آزمایش‌های تخصصی آلرژی با دقت بالا به تشخیص ریشه‌ی علائم کمک کرده، زمان رسیدن به درمان مؤثر را کاهش می‌دهند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود می‌بخشند. توصیه می‌شود انجام این آزمایش‌ها حتماً تحت نظر متخصص آلرژی و ایمونولوژی باشد.
منابع :
National Institutes of Health – Food Allergy Diagnostics
No. 74
۰۴/۰۳