پروتئین TBG یا تیروکسین‌بایندینگ‌گلوبولین یکی از پروتئین‌های حامل در خون است که نقش حیاتی در حمل هورمون‌های تیروئیدی مانند T4 و T3 ایفا می‌کند. اگرچه سطح TBG به طور مستقیم نشان‌دهنده عملکرد تیروئید نیست، اما تغییر در میزان آن می‌تواند بر تفسیر آزمایش‌های تیروئیدی تأثیر بگذارد. افزایش سطح TBG می‌تواند در شرایط خاص فیزیولوژیک یا بیماری‌ها مشاهده شود و نیاز به بررسی دقیق آزمایشگاهی و بالینی دارد.
TBG چیست و چه نقشی دارد؟
TBG پروتئینی است که در کبد ساخته می‌شود و حدود ۷۰٪ از هورمون تیروکسین (T4) و درصدی از تری‌یودوتیرونین (T3) را در خون حمل می‌کند. فقط بخش آزاد این هورمون‌ها (Free T4 و Free T3) فعال و قابل استفاده برای سلول‌های بدن است.
-
TBG سطح کل T4 و T3 را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
-
افزایش یا کاهش آن ممکن است باعث تفسیر نادرست عملکرد تیروئید شود.
-
آزمایش FT4 و FT3 برای بررسی دقیق عملکرد تیروئید در کنار سطح TBG توصیه می‌شود.
دلایل افزایش سطح TBG
افزایش سطح TBG ممکن است ناشی از عوامل زیر باشد:
بارداری:
افزایش استروژن در دوران بارداری باعث افزایش تولید TBG در کبد می‌شود.
مصرف استروژن یا داروهای هورمونی:
قرص‌های ضدبارداری ترکیبی یا درمان جایگزینی هورمونی (HRT) با افزایش سطح استروژن، باعث بالا رفتن TBG می‌شوند.
نارسایی مزمن کبدی و هپاتیت فعال:
در برخی موارد نادر، تولید TBG به عنوان پاسخ جبرانی افزایش می‌یابد.
کمبود پروتئین در بدن یا سوءتغذیه:
در فاز ترمیمی، بدن ممکن است بیش از حد پروتئین‌هایی مانند TBG تولید کند.
دلایل ژنتیکی (افزایش ارثی TBG):
برخی افراد به‌طور ژنتیکی دارای سطح بالاتر از نرمال TBG هستند، بدون اینکه عملکرد تیروئیدشان دچار اختلال باشد.
علائم بالینی و تشخیص افتراقی
افزایش TBG به‌تنهایی معمولاً بدون علامت است، اما می‌تواند در تفسیر نادرست عملکرد تیروئید مؤثر باشد:
-
ممکن است T4 کل بالا باشد ولی Free T4 نرمال بماند.
-
بیماران ممکن است به اشتباه دچار هیپرتیروئیدی تشخیص داده شوند.
-
آزمایش TBG اختصاصی برای تشخیص علت تغییرات تیروئیدی در موارد مشکوک استفاده می‌شود.
اقدامات تشخیصی و آزمایش‌های مکمل
برای ارزیابی صحیح عملکرد تیروئید در حضور TBG بالا:
-
اندازه‌گیری FT4 و FT3 الزامی است.
-
بررسی TSH برای تعیین وضعیت محور تیروئید-هیپوفیز.
-
بررسی سابقه دارویی، بارداری و شرایط زمینه‌ای.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده نتایج غیرعادی در آزمایش‌های تیروئید، به‌ویژه اگر T4 بالا باشد ولی علائم تیروئید نداشته باشید، پزشک ممکن است درخواست بررسی سطح TBG بدهد. توجه به علائم بالینی و سابقه پزشکی اهمیت زیادی دارد.
جمع‌بندی و پرسش‌های پرتکرار
✔ TBG چیست؟
پروتئینی است که هورمون‌های تیروئید را در خون حمل می‌کند.
✔ آیا افزایش TBG خطرناک است؟
خیر، به‌تنهایی خطرناک نیست، ولی ممکن است باعث تفسیر نادرست عملکرد تیروئید شود.
✔ چه کسانی بیشتر در معرض افزایش TBG هستند؟
زنان باردار، مصرف‌کنندگان استروژن و افراد با سابقه خانوادگی این وضعیت.
✔ آیا باید TBG را درمان کرد؟
در اغلب موارد نیاز به درمان خاصی ندارد، مگر اینکه همراه با اختلال تیروئیدی باشد.
منابع :
Mayo Clinic – Thyroid function tests
No. 76
۰۴/۰۴
