فیبرینوژن یکی از پروتئینهای حیاتی پلاسما و از اجزای اصلی سیستم انعقاد خون است. این ماده در کبد ساخته میشود و هنگام خونریزی، به فیبرین تبدیل شده و به تشکیل لخته کمک میکند.
افزایش یا کاهش سطح فیبرینوژن میتواند نشانهای از التهاب، اختلالات انعقادی، بیماریهای کبدی، خطر لخته یا خونریزی باشد. در این مقاله، دلایل مهم تغییراتفیبرینوژن را به زبان ساده اما با دقت پزشکی بررسی میکنیم.
فیبرینوژنچیست و محدوده طبیعی آن چقدر است؟
فیبرینوژن(Factor I) یک فاکتور انعقادی است که نقش کلیدی در توقف خونریزی دارد.
- محدوده نرمالفیبرینوژن در بزرگسالان:حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیگرم در دسیلیتر(ممکن است بسته به آزمایشگاه کمی متفاوت باشد)
علتهای افزایش فیبرینوژن (Fibrinogen بالا)
افزایش فیبرینوژن معمولاً بهعنوان یک نشانگر التهاب یا پاسخ حاد بدن شناخته میشود و با افزایش خطر لخته شدن خون همراه است.
۱. التهاب و عفونت
- عفونتهای حاد یا مزمن
- بیماریهای التهابی مزمن
فیبرینوژن یک پروتئین فاز حاد است و در التهاب افزایش مییابد.
۲. بیماریهای قلبی و عروقی
- آترواسکلروز
- افزایش خطر سکته قلبی یا مغزی
سطح بالای فیبرینوژن با چسبندگی بیشتر پلاکتها مرتبط است.
۳. بارداری
- افزایش فیزیولوژیک فیبرینوژن
- سازوکار محافظتی برای کاهش خونریزی زایمان
۴. سیگار کشیدن
- یکی از علل شایع افزایش مزمن فیبرینوژن
- افزایش خطر ترومبوز
۵. چاقی و سندرم متابولیک
- مقاومت به انسولین
- التهاب مزمن خفیف
۶. سرطانها
- بهویژه در مراحل فعال بیماری
علتهای کاهشفیبرینوژن (Fibrinogen پایین)
کاهشفیبرینوژن اهمیت بالینی بالایی دارد و معمولاً با خطر خونریزی همراه است.
۱. بیماریهای شدید کبدی
- سیروز
- نارسایی پیشرفته کبد
کبد محل اصلی تولیدفیبرینوژن است.
۲. DIC (انعقاد منتشر داخل عروقی)
- مصرف بیشازحد فاکتورهای انعقادی
- همزمان خطر خونریزی و لخته وجود دارد
۳. خونریزی شدید یا مصرف زیاد فاکتورها
- پس از جراحیهای بزرگ
- تروما یا تصادف شدید
۴. اختلالات مادرزادی فیبرینوژن
- آفیبریـنوژنمیا (نبود کامل)
- هیپوفیبریـنوژنمیا (کاهش سطح)
- دیسفیبریـنوژنمیا (عملکرد ناقص)
۵. برخی داروها
- داروهای حلکننده لخته (ترومبولیتیکها)
علائم افزایش یا کاهشفیبرینوژن
در فیبرینوژنبالا:
- افزایش خطر لخته شدن
- سکته قلبی یا مغزی در افراد پرخطر
- اغلب بدون علامت مشخص
در فیبرینوژنپایین:
- خونریزی طولانیمدت
- کبودیهای مکرر
- خونریزی بینی یا لثه
- خونریزی پس از جراحی
تفسیر فیبرینوژن در کنار سایر آزمایشها
- فیبرینوژنبالا + CRP بالا: التهاب یا عفونت فعال
- فیبرینوژنپایین + PT/PTT بالا: اختلال شدید انعقادی
- فیبرینوژنپایین + علائم خونریزی: اورژانس پزشکی
چه زمانی تغییر فیبرینوژن نگرانکننده است؟
- خونریزی خودبهخود یا شدید
- قبل از اعمال جراحی
- سابقه لخته یا سکته
- کاهش شدیدفیبرینوژن (<100 mg/dL)
پرسشهای متداول (FAQ)
آیا فیبرینوژنبالا همیشه خطرناک است؟
خیر، اما اگر مزمن باشد، میتواند خطر بیماریهای قلبی و لخته را افزایش دهد.
آیا استرس باعث افزایشفیبرینوژن میشود؟
استرس شدید و طولانیمدت میتواند از طریق التهاب غیرمستقیم مؤثر باشد.
آیا فیبرینوژنپایین قابل درمان است؟
بله، با درمان بیماری زمینهای یا در موارد حاد با تجویز فرآوردههای خونی.
جمعبندی
فیبرینوژن یکی از مهمترین فاکتورهای انعقاد خون است:
- افزایشفیبرینوژن: نشانه التهاب و افزایش ریسک لخته
- کاهشفیبرینوژن: نشانه خطر خونریزی
تفسیر آن باید همیشه همراه با علائم و سایر تستهای انعقادی انجام شود.
منابع
-
Lab Tests Online – Fibrinogen
-
Cleveland Clinic – Fibrinogen Test
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22907-fibrinogen-test
No. 43
۰۴/۰۹