التهاب مجاری ادراری یکی از شایع‌ترین مشکلات اورولوژی است که ممکن است مجرای ادرار (اورتریت) یا مثانه (سیستیت) را درگیر کند. این بیماری در زنان بیشتر دیده می‌شود، اما مردان نیز به‌ویژه در صورت ابتلا به بیماری‌های مقاربتی یا استفاده از سوند، در معرض خطر قرار دارند. درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت عفونت به کلیه‌ها و عوارض خطرناک مانند ناباروری یا سپسیس جلوگیری کند.
اورتریت (Urethritis): التهاب مجرای ادرار
اورتریت زمانی رخ می‌دهد که مجرای خروجی ادرار دچار التهاب یا عفونت شود.
علل شایع:
-
تحریک مکانیکی یا شیمیایی مانند استفاده از سوند یا مواد معطر
-
عفونت‌های باکتریایی غیرجنسی
علائم اصلی:
-
درد یا سوزش هنگام ادرار
-
ترشح از مجرای ادرار (در مردان بیشتر شایع است)
-
خارش یا سوزش در ناحیه تناسلی
-
تکرر ادرار یا احساس فوریت دفع
سیستیت (Cystitis): التهاب مثانه
سیستیت اغلب ناشی از عفونت باکتریایی مثانه، به‌ویژه توسط باکتری E. coli است.
علل شایع:
-
عفونت باکتریایی مثانه
-
تحریک مثانه با صابون، اسپری یا دارو
-
استفاده مکرر از سوند ادراری
-
سیستیت بینابینی (شکل غیرعفونی و مزمن)
علائم اصلی:
-
سوزش و درد هنگام ادرار
-
تکرر ادرار با حجم کم
-
ادرار کدر، بدبو یا خونی
-
درد لگن یا زیر شکم، گاهی همراه با تب خفیف
روش‌های تشخیص التهاب مجاری ادراری
-
آزمایش کامل ادرار (Urinalysis)
-
کشت ادرار (Urine Culture) برای شناسایی نوع باکتری
-
تست PCR برای تشخیص بیماری‌های مقاربتی
-
سونوگرافی مثانه و کلیه‌ها در موارد عودکننده یا مقاوم به درمان
درمان‌های رایج التهاب مجاری ادراری
برای اورتریت:
-
آنتی‌بیوتیک‌های خاص مانند آزیترومایسین یا داکسی‌سایکلین
-
پرهیز از روابط جنسی تا پایان دوره درمان
-
درمان هم‌زمان شریک جنسی در موارد مقاربتی
برای سیستیت:
-
نیتروفورانتوئین، فسفومایسین یا سفالوسپورین‌ها
-
نوشیدن آب فراوان برای دفع باکتری‌ها
-
مصرف مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا فنـازوپیریدین برای کاهش درد
راهکارهای پیشگیری مؤثر
-
نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز
-
تخلیه مثانه پس از رابطه جنسی
-
استفاده از لباس زیر نخی و قابل تنفس
-
پرهیز از نگه‌داشتن ادرار طولانی‌مدت
-
اجتناب از مصرف صابون‌ها و ژل‌های معطر در ناحیه تناسلی
-
رعایت کامل بهداشت فردی، به‌ویژه در دوران قاعدگی یا فعالیت جنسی
جمع‌بندی نهایی
اورتریت و سیستیت از شایع‌ترین اشکال التهاب مجاری ادراری هستند که با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، کاملاً قابل کنترل‌اند. بی‌توجهی به علائم، به‌ویژه در صورت تب، تهوع یا درد پهلو، ممکن است عفونت را به کلیه‌ها گسترش دهد. همکاری با پزشک، تکمیل دوره درمان و رعایت اصول بهداشتی مهم‌ترین عوامل کنترل و پیشگیری از عود بیماری هستند.
❓ پرسش‌های پرتکرار
۱. آیا التهاب مجاری ادراری خطرناک است؟
اگر درمان نشود، می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند و خطر سپسیس یا ناباروری ایجاد کند.
۲. آیا مصرف زیاد آب واقعاً مفید است؟
بله، نوشیدن مایعات به رقیق شدن ادرار و دفع سریع‌تر باکتری‌ها کمک می‌کند.
۳. آیا برای همه موارد نیاز به آنتی‌بیوتیک هست؟
در موارد عفونی، بله. اما سیستیت بینابینی یا تحریک شیمیایی نیاز به درمان دارویی خاص ندارد و بیشتر درمان حمایتی انجام می‌شود.
منابع :
Mayo Clinic – Urinary Tract Infection (UTI)
No. 94
۰۴/۰۲