قبل از انجام هرگونه عمل جراحی، پزشکان مجموعه‌ای از آزمایش‌های پیش‌از‌جراحی (Preoperative Tests) را برای ارزیابی دقیق سلامت عمومی بیمار درخواست می‌کنند. این آزمایش‌ها نقش کلیدی در کاهش عوارض احتمالی، انتخاب مناسب‌ترین نوع بیهوشی و تضمین موفقیت عمل دارند.
چرا آزمایش پیش از جراحی ضروری است؟
انجام آزمایش‌های پیش‌جراحی تنها یک اقدام روتین نیست، بلکه گامی حیاتی برای افزایش ایمنی بیمار و بهینه‌سازی روند درمان است:
-
بررسی وضعیت کلی سلامت برای تحمل استرس جراحی
-
شناسایی بیماری‌های نهفته مانند کم‌خونی، دیابت، یا عفونت‌ها
-
ارزیابی خطرات مربوط به بیهوشی یا بی‌حسی نخاعی
-
جلوگیری از عوارضی چون خونریزی، عفونت یا لخته خون
-
تنظیم داروها، تغذیه و اقدامات اصلاحی قبل از عمل
مهم‌ترین آزمایش‌های پیش از جراحی
۱. شمارش کامل خون (CBC)
بررسی گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها برای تشخیص کم‌خونی، عفونت یا اختلالات انعقادی
۲. قند خون ناشتا (FBS)
شناسایی دیابت یا کنترل وضعیت بیماران دیابتی
۳. عملکرد کلیه (BUN، کراتینین، eGFR)
بررسی سلامت کلیه برای جلوگیری از اختلال در تجویز داروهای بیهوشی یا مدیریت مایعات
۴. تست‌های کبدی (ALT، AST، بیلی‌روبین)
تشخیص مشکلات کبدی مؤثر در متابولیسم داروها و خطر خونریزی
۵. آزمایش‌های انعقادی (PT، PTT، INR)
بررسی توانایی بدن در لخته‌سازی خون، به‌ویژه در مصرف‌کنندگان داروهای ضدانعقاد
۶. گروه خونی و Rh
آمادگی برای تزریق خون در موارد نیاز
۷. الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم، کلسیم)
بررسی تعادل یونی برای جلوگیری از آریتمی قلبی
۸. بیماری‌های عفونی (HIV، HBV، HCV)
اطلاع‌رسانی به تیم پزشکی و حفظ ایمنی بیمار و پرسنل
۹. نوار قلب (ECG) و رادیوگرافی قفسه سینه
مهم در بیماران بالای ۴۰ سال یا با بیماری‌های قلبی-ریوی زمینه‌ای
چه افرادی بیشتر به آزمایش‌های پیش از جراحی دارند؟
-
بیماران با جراحی‌های متوسط تا سنگین
-
افراد دارای بیماری‌های مزمن (دیابت، فشار خون بالا، نارسایی قلبی، کلیوی یا کبدی)
-
سالمندان و کسانی با سابقه واکنش به بیهوشی
-
بیمارانی که داروهای ضدانعقاد یا استروئیدی مصرف می‌کنند
-
افرادی با سابقه خونریزی غیرطبیعی یا آلرژی شدید
مزایای آزمایش‌های پیش‌جراحی
-
افزایش ایمنی بیمار در حین و پس از عمل
-
کاهش خطر بروز عوارض جراحی و بستری مجدد
-
تشخیص زودهنگام بیماری‌های نهفته
-
امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای تیم جراحی و بیهوشی
-
بهبود آمادگی جسمی و روانی بیمار
پرسش‌های متداول
آیا همه بیماران به تمام این تست‌ها نیاز دارند؟
خیر. نوع و تعداد آزمایش‌ها بسته به نوع جراحی، وضعیت سلامت بیمار و نظر پزشک تعیین می‌شود.
اگر آزمایش‌ها غیرطبیعی باشند، جراحی لغو می‌شود؟
لزومی ندارد. بسیاری از موارد با درمان یا مشاوره تخصصی قبل از عمل قابل اصلاح هستند.
آیا می‌توان بدون انجام آزمایش وارد اتاق عمل شد؟
در جراحی‌های اورژانسی ممکن است، اما در جراحی‌های الکتیو، انجام آزمایش‌ها الزامی است.
جمع‌بندی
آزمایش‌های قبل از عمل جراحی، نقشی کلیدی در حفظ سلامت و ایمنی بیمار دارند. با بررسی دقیق وضعیت کلی بدن، این تست‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای نوع جراحی، بیهوشی و مراقبت‌های بعد از عمل داشته باشند. در صورت داشتن هرگونه بیماری زمینه‌ای، اطلاع‌رسانی به پزشک و انجام تست‌ها طبق نظر او، گام مهمی در کاهش ریسک جراحی خواهد بود.
منابع :
Mayo Clinic – Preoperative Tests and Exams
LabTestsOnline – Pre-Surgical Testing Overview
No. 60
۰۴/۰۳