گلبول‌های سفید (WBC یا White Blood Cells) سلول‌هایی مهم از سیستم ایمنی بدن هستند که وظیفه مبارزه با عفونت‌ها، التهاب و سلول‌های غیرطبیعی را بر عهده دارند. بالا بودن تعداد گلبول سفید در آزمایش خون می‌تواند نشانه پاسخ بدن به یک وضعیت التهابی، عفونت یا حتی بیماری‌های خونی باشد. در این مقاله با علل شایع، اهمیت بالینی و زمان مراجعه به پزشک آشنا می‌شویم.
محدوده نرمال گلبول سفید در خون چقدر است؟
-
در بزرگسالان: بین ۴,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰ سلول در هر میکرولیتر خون
-
این مقدار ممکن است بسته به سن، بارداری، استرس یا آزمایشگاه مرجع اندکی متفاوت باشد.
علل شایع افزایش WBC (لوکوسیتوز)
| علت | توضیح |
|---|---|
| عفونت‌ها | شایع‌ترین علت. ناشی از باکتری، ویروس یا قارچ (همراه با تب، لرز، درد و تورم) |
| التهاب حاد یا مزمن | بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید، کولیت اولسروز، پانکراتیت |
| استرس فیزیکی یا روانی | ناشی از جراحی، سوختگی، آسیب شدید یا حتی استرس عصبی |
| سرطان‌ها و بیماری‌های خونی | مانند لوسمی و لنفوم‌ها، با افزایش شدید و غیرطبیعی WBC |
| واکنش‌های آلرژیک یا آسم | با افزایش ائوزینوفیل‌ها در فرمول سلولی |
| مصرف داروها | کورتیکواستروئیدها (مثل پردنیزولون)، لیتیوم، اپی‌نفرین |
| شرایط فیزیولوژیک خاص | بارداری (مخصوصاً سه‌ماهه سوم) یا ورزش سنگین |
اهمیت فرمول گلبول سفید (WBC Differential)
آزمایش CBC همراه با فرمول سلولی کمک می‌کند تا نوع افزایش گلبول سفید مشخص شود:
| نوع سلول | نقش ایمنی | افزایش در موارد |
|---|---|---|
| نوتروفیل | دفاع در برابر باکتری‌ها | عفونت باکتریایی، استرس |
| لنفوسیت | پاسخ به ویروس‌ها | عفونت‌های ویروسی، برخی سرطان‌ها |
| مونوسیت | پاکسازی سلول‌های مرده | سل، بروسلوز، التهاب مزمن |
| ائوزینوفیل | آلرژی و انگل | آسم، آلرژی، انگل‌ها |
| بازوفیل | نقش در التهاب | نادر؛ در سرطان‌های خاص افزایش می‌یابد |
چه زمانی افزایش WBC نگران‌کننده است؟
اگر تعداد گلبول سفید به بیش از ۱۵,۰۰۰ یا ۲۰,۰۰۰ برسد یا با علائم زیر همراه باشد، باید پیگیری فوری انجام شود:
-
تب مداوم یا شدید
-
کاهش وزن بی‌دلیل
-
تعریق شبانه
-
ضعف یا خستگی مفرط
-
خونریزی غیرعادی یا کبودی
-
بزرگ شدن طحال یا غدد لنفاوی
پرسش‌های رایج
آیا همیشه بالا بودن WBC خطرناک است؟
خیر، ممکن است موقتی و بی‌خطر باشد (مثلاً بعد از ورزش یا استرس)، اما در موارد پایدار یا همراه با علائم باید بررسی شود.
آیا داروها می‌توانند WBC را افزایش دهند؟
بله، برخی داروها مانند پردنیزولون یا لیتیوم باعث افزایش کاذب WBC می‌شوند.
آیا نیاز به تکرار آزمایش هست؟
در بسیاری از موارد بله. پزشک ممکن است آزمایش خون را در چند نوبت برای بررسی روند انجام دهد.
جمع‌بندی
افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون (لوکوسیتوز) معمولاً نشانه‌ای از پاسخ ایمنی بدن به عفونت، التهاب، استرس یا حتی بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان است. تفسیر دقیق این یافته باید با توجه به سایر علائم، نتایج آزمایش‌های همراه و نظر پزشک انجام شود. اگر در آزمایش خون خود با WBC بالا مواجه شدید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
منبع
Mayo Clinic – Complete Blood Count (CBC)
No. 15
۰۴/۰۵
