تغییرات شدید هورمونی پس از زایمان می‌تواند باعث بروز اختلالی به نام تیروئیدیت پس از زایمان (Postpartum Thyroiditis) شود. این اختلال معمولاً در ۶ ماه اول بعد از تولد نوزاد دیده می‌شود و در صورت عدم تشخیص به‌موقع، ممکن است با افسردگی پس از زایمان یا اختلال در مراقبت از نوزاد اشتباه گرفته شود.
مراحل تیروئیدیت پس از زایمان
این بیماری معمولاً دو مرحله دارد:
-
فاز پرکاری تیروئید (۱ تا ۴ ماه اول):
علائمی مانند اضطراب، تپش قلب، کاهش وزن، تحریک‌پذیری و بی‌خوابی -
فاز کم‌کاری تیروئید (۴ تا ۸ ماه بعد):
احساس خستگی شدید، افسردگی، خشکی پوست، یبوست، ریزش مو، افزایش وزن و کندی ذهن
🔸 حدود ۲۰٪ زنان دچار کم‌کاری دائمی تیروئید می‌شوند.
چه آزمایش‌هایی برای بررسی تیروئید لازم است؟
برای بررسی عملکرد تیروئید پس از زایمان، یک آزمایش خون ساده کافی است:
-
TSH: شاخص اصلی عملکرد تیروئید
-
FT4 و FT3: بررسی سطح هورمون‌های تیروئیدی آزاد
-
TPOAb: شناسایی آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید (بیماری خودایمنی)
-
در صورت نیاز: CBC، ESR، بررسی هورمون‌های دیگر
چه زمانی باید آزمایش تیروئید انجام شود؟
بر اساس توصیه‌های پزشکی، زمان مناسب برای آزمایش تیروئید پس از بارداری:
-
بین ۶ هفته تا ۶ ماه پس از زایمان
-
در صورت داشتن علائم مشکوک یا افسردگی پس از زایمان
-
اگر در دوران بارداری سابقه اختلالات تیروئیدی داشته‌اید
-
مادران مبتلا به دیابت نوع ۱ یا بیماری‌های خودایمنی
آیا درمان لازم است؟
-
فاز پرکاری خفیف: اغلب نیازی به درمان ندارد؛ در صورت تپش قلب، ممکن است بتابلوکر تجویز شود.
-
فاز کم‌کاری: در موارد شدید، پزشک لووتیروکسین تجویز می‌کند.
-
درمان باید با پایش دوره‌ای TSH تحت نظر پزشک انجام شود.
جمع‌بندی
آزمایش تیروئید بعد از زایمان اقدامی حیاتی برای سلامت روان و جسم مادر است. تشخیص زودهنگام اختلالات تیروئیدی با یک آزمایش ساده می‌تواند از عوارض جدی مانند افسردگی، کاهش انرژی و اختلال در مراقبت از نوزاد جلوگیری کند.
منابع :
American Thyroid Association – Thyroid Disease in Women
Cleveland Clinic – Thyroid and Pregnancy
No. 122
۰۴/۰۴
