## **بررسی سطح اینترلوکین‑۱ بتا (IL‑۱β) در واکنش‌های التهابی بدون تب**
### **مقدمه: التهاب بدون تب؛ پدیده‌ای خاموش اما خطرناک**
درک عمومی از التهاب معمولاً با تب، گرما و قرمزی گره خورده است؛ اما در بسیاری از شرایط بالینی، واکنش‌های التهابی شدید ممکن است بدون افزایش دمای بدن رخ دهند. در این میان، **سیتوکین کلیدی IL‑۱β (اینترلوکین‑۱ بتا)** نقشی محوری در آغاز و هدایت پاسخ‌های ایمنی دارد. اندازه‌گیری سطح IL‑۱β در خون نه تنها می‌تواند به تشخیص این واکنش‌های خاموش کمک کند، بلکه در افتراق بین التهاب سیستمیک تب‌دار و التهاب مزمن بدون تب اهمیت ویژه دارد.
## **IL‑۱β چیست و چگونه عمل می‌کند؟**
IL‑۱β یکی از سیتوکین‌های اصلی خانواده اینترلوکین‑۱ است که عمدتاً توسط **ماکروفاژها، مونوسیت‌ها و سلول‌های اپی‌تلیال** ترشح می‌شود. این مولکول پس از فعال شدن کمپلکس التهابی موسوم به «اینفلامازوم NLRP3» تولید می‌شود.
**نقش‌های اصلی IL‑۱β در بدن:**
– فعال‌سازی سلول‌های اندوتلیال و افزایش نفوذپذیری عروقی
– تحریک تولید سایر سیتوکین‌ها مانند IL‑۶ و TNF‑α
– تنظیم مسیرهای درد از طریق اثر بر نورون‌های حسی
– همکاری با پروستاگلاندین E2 در بروز تب
با این حال، در برخی شرایط، التهاب ناشی از IL‑۱β بدون همراهی با تب دیده می‌شود؛ پدیده‌ای که موجب بروز اختلالات مزمن و خاموش در بدن می‌گردد.
—
## **چرا برخی واکنش‌های وابسته به IL‑۱β بدون تب هستند؟**
تب نتیجه‌ی مستقیم تأثیر IL‑۱β بر هیپوتالاموس و مرکز تنظیم دماست. اما در بعضی از حالت‌ها، این اثر به دلایل مختلف دچار اختلال می‌شود:
– **مهار مسیر پروستاگلاندین E2:** داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا مهارکننده‌های COX‑۲ می‌توانند مسیر تب‌زایی را مهار کنند در حالی که التهاب همچنان فعال باقی می‌ماند.
– **التهاب موضعی یا بافتی:** در التهاب‌های محدود، سطح IL‑۱β ممکن است در بافت بالا باشد اما در خون تغییر محسوسی نداشته باشد.
– **نقص در گیرنده IL‑۱ یا مسیر سیگنال‌دهی:** برخی بیماری‌های ژنتیکی باعث کاهش پاسخ تب‌زایی به IL‑۱β می‌شوند.
– **شکل‌های مزمن خودایمنی:** در بیماری‌های مانند آرتریت روماتوئید یا کرون، IL‑۱β به صورت مداوم ترشح می‌شود اما بدن به آن سازگار می‌گردد و تب دیگر بروز نمی‌کند.
—
## **موارد بالینی مهم التهاب بدون تب وابسته به IL‑۱β**
بر اساس منابع تخصصی مانند Mayo Clinic و CDC، افزایش سطح IL‑۱β بدون تب ممکن است در موارد زیر مشاهده شود:
– **بیماری‌های خودالتهابی (Autoinflammatory):** مانند CAPS، FMF و Still’s disease با فاز نهفته.
– **واکنش‌های التهابی مزمن دارویی:** در اثر مصرف بیولوژیک‌ها یا داروهای ضد TNF.
– **بیماری‌های بافت همبند:** مانند لوپوس یا واسکولیت‌های کوچک‌عروقی.
– **فعال شدن مزمن میکروگلیا در مغز:** در بیماری‌هایی چون آلزایمر و پارکینسون، که IL‑۱β در نبود تب عمومی افزایش می‌یابد.
## **نحوه انجام تست و تفسیر نتایج**
تست IL‑۱β با استفاده از روش‌های **الایزا (ELISA)** یا **آزمون ایمونوهیبریدی با حساسیت بالا** انجام می‌شود. نمونه خون باید بلافاصله فریز شود تا از تخریب سیتوکین جلوگیری گردد.
**تفسیر نتایج معمولی:**
– **سطح طبیعی:** کمتر از ۵ pg/mL
– **افزایش خفیف (۵–۱۵ pg/mL):** التهاب موضعی یا مزمن خفیف
– **افزایش قابل‌توجه (بیش از ۱۵ pg/mL):** التهاب سیستمیک یا خودایمنی فعال
– **افزایش شدید با تب منفی:** نشانه التهاب خاموش، مقاومت به تب یا مرحله بالینی مزمن
—
## **ارتباط IL‑۱β با سایر سیتوکین‌ها**
IL‑۱β معمولاً با **IL‑۶** و **CRP** همبستگی دارد؛ با این وجود، در مواردی که تب وجود ندارد، IL‑۶ ممکن است به‌تنهایی افزایش یابد و CRP طبیعی بماند.
بررسی هم‌زمان IL‑۱β، IL‑۶ و TNF‑α می‌تواند راهنمای دقیقی برای ارزیابی شدت پاسخ ایمنی باشد.
—
## **درمان و رویکردهای بالینی**
در بیماران با التهاب بدون تب و سطح بالای IL‑۱β، هدف اصلی **مهار مسیر IL‑۱** است. درمان‌های تأیید‌شده جهانی شامل موارد زیر است:
– **آناکینرا (Anakinra):** مهارکننده رقابتی گیرنده IL‑۱، مؤثر در بیماری‌های خودالتهابی.
– **کاناکینومب (Canakinumab):** آنتی‌بادی مونوکلونال اختصاصی IL‑۱β، با نیمه‌عمر طولانی‌تر.
– **مهارکننده‌های NLRP3 Inflammasome:** رویکردهای پژوهشی برای مهار تولید IL‑۱β در منبع سلولی.
—
### **جمع‌بندی**
افزایش IL‑۱β بدون تب به معنی «التهاب خاموش» است که اغلب در بیماری‌های خودایمنی و مزمن رخ می‌دهد. بررسی دقیق سطح این سیتوکین می‌تواند بین التهاب فعال و پاسخ تب‌زا تمایز قائل شود. تشخیص زودهنگام این وضعیت، به پیشگیری از آسیب‌های بافتی مزمن و انتخاب درمان هدفمند ضد IL‑۱ کمک شایانی می‌کند.
—
### **پرسش‌های متداول (FAQ)**
**۱. آیا بالا بودن IL‑۱β بدون تب خطرناک است؟**
بله، چون نشان‌دهنده التهاب مزمن پنهان است که می‌تواند به مرور زمان باعث فیبروز یا تخریب بافتی شود.
**۲. چه زمانی باید تست IL‑۱β انجام داد؟**
در صورت علائم التهابی بدون تب (مثل درد مفصل، خستگی مزمن یا افزایش ESR)، پزشک ممکن است این تست را درخواست کند.
**۳. آیا کاهش IL‑۱β با رژیم یا مکمل ممکن است؟**
روش‌های طبیعی مانند کنترل استرس اکسیداتیو و رژیم ضدالتهاب مفید هستند، اما درمان قطعی فقط با داروهای هدفمند انجام می‌شود.
—
**منابع علمی معتبر:**
– [Mayo Clinic – IL‑۱ and inflammation overview](https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/inflammation)
– [Cleveland Clinic – Interleukins and immune response](https://my.clevelandclinic.org/health/articles/interleukins)
– [LabTestsOnline – Cytokine testing (IL‑۱, IL‑۶)](https://labtestsonline.org/tests/cytokine-panel)
– [MedlinePlus – IL‑۱ blood test information](https://medlineplus.gov/lab-tests/cytokine-tests)
– [CDC – Inflammatory markers and chronic immune activation](https://www.cdc.gov/chronicdisease/about/inflammation.htm)
No 119
۰۴/۰۸