بیماری‌های خودایمنی و بیوپسی غده: راهنمای کامل تفسیر گزارش پاتولوژی

وقتی به دلیل بزرگی غدد (لنفاوی، بزاقی یا تیروئید) بیوپسی انجام می‌شود، طبیعی است که دیدن اصطلاحات تخصصی در گزارش پاتولوژی باعث سردرگمی شود. این راهنمای ساده و علمی به شما کمک می‌کند هر بخش گزارش را بهتر درک کنید، نتایج مرتبط با بیماری‌های خودایمنی و بیوپسی غده را بشناسید و بدانید چه آزمایش‌های تکمیلی معمولاً لازم است.

بیوپسی غده چیست و چرا انجام می‌شود؟

• غدد لنفاوی: برای بررسی علت تورم طولانی‌مدت، سرطان یا عفونت‌ها (مانند سل یا «خراش گربه») و گاهی مرحله‌بندی سرطان‌ها (بیوپسی نگهبان) 

• غدد بزاقی/لب: برای تأیید سندرم شوگرن یا بررسی توده‌های بزاقی 

• تیروئید: اغلب با نمونه‌برداری سوزنی ظریف (FNA) برای ارزیابی ندول‌ها؛ نتیجه طبق سیستم استاندارد گزارش می‌شود 

اجزای اصلی گزارش پاتولوژی

• Specimen/Procedure (نمونه/روش): نوع و محل نمونه‌برداری.

• Gross Description (شرح ماکروسکوپی): ظاهر کلی نمونه.

• Microscopic Description (شرح میکروسکوپی): یافته‌های زیر میکروسکوپ، شامل رنگ‌آمیزی‌های ویژه یا ایمونوهیستوشیمی.

• Final Diagnosis (تشخیص نهایی): خلاصه اصلی و مهم‌ترین بخش گزارش.

• Margins/Stage (در تومورها): بررسی حاشیه‌ها و مرحله‌بندی.

این بخش‌ها کلید فهم گزارش هستند 

نتایج شایع مرتبط با بیماری‌های خودایمنی

1. التهاب لنفوسیتی فوکال (سازگار با شوگرن) → در بیوپسی غده بزاقی دیده می‌شود. آزمایش‌های تکمیلی: ANA، SSA/Ro، SSB/La، RF و تست‌های چشمی 

2. بیماری مرتبط با IgG4 (IgG4-RD): مشخصه آن فیبروز و ارتشاح سلول‌های پلاسماست. نیازمند بررسی IgG4 سرم و ارزیابی چندعضوی 

3. گرانولوماتوز: بدون نکروز → احتمال سارکوئیدوز. با نکروز → بررسی سل با رنگ‌آمیزی AFB و کشت 

4. هایپرپلازی واکنشی: اغلب نشانه التهاب یا عفونت خوش‌خیم است

5. مشکوک به لنفوم: نیازمند فلوسایتومتری و ایمونوهیستوشیمی برای تعیین نوع دقیق لنفوم 

6. تیروئیدیت لنفوسیتی/هاشیموتو یا ندول تیروئید: بررسی با TSH، T4/T3 و آنتی‌بادی‌های تیروئیدی (TPOAb, TgAb)

بعد از بیوپسی: چه آزمایش‌هایی لازم است؟

• سندرم شوگرن: ANA، SSA/Ro، SSB/La، RF .

• IgG4-RD: اندازه‌گیری IgG4 سرم + بررسی ارگان‌های دیگر 

• گرانولوماتوز لنف‌گره: تصویربرداری یا آزمایش‌های سل و قارچ

• لنفوم: فلوسایتومتری و بررسی‌های مولکولی 

• تیروئید: TSH، T4/T3، TPOAb و TgAb

نکات مهم در تفسیر آزمایش‌ها

• ANA: مثبت شدن به‌تنهایی کافی برای تشخیص بیماری خودایمنی نیست 

• TPOAb/TgAb: بالا بودن نشان‌دهنده بیماری‌های خودایمنی تیروئید است

• AFB و کشت: در گرانولوم نکروتیک برای رد سل ضروری است 

• فلوسایتومتری: برای تشخیص و طبقه‌بندی لنفوم‌ها استفاده می‌شود

سؤالات متداول

۱) Focus score در بیوپسی لب چیست؟
شاخصی از تراکم سلول‌های التهابی است و به تشخیص شوگرن کمک می‌کند 

۲) اگر گزارش گرانولوماتوز باشد، یعنی حتماً سل دارم؟
خیر؛ ممکن است سارکوئیدوز هم باشد. برای افتراق نیاز به آزمایش‌های تکمیلی است

۳) آیا ANA مثبت به معنای بیماری قطعی است؟
خیر؛ باید با علائم بالینی و سایر آزمایش‌ها تفسیر شود 

جمع‌بندی

• گزارش پاتولوژی را از بخش تشخیص نهایی بخوانید.

• در نتایج مرتبط با شوگرن، IgG4-RD، لنفوم یا تیروئیدیت خودایمنی، آزمایش‌های تکمیلی خون و پاتولوژی ضروری‌اند.

• تفسیر نهایی همیشه باید توسط پزشک معالج شما و بر اساس علائم بالینی انجام شود.

منابع :
Mayo Clinic  | CDC | Testing.com

No. 71

۰۴/۰۵