تب روماتیسمی چیست؟ علائم، علت و روش‌های پیشگیری

تب روماتیسمی (Rheumatic Fever) یک بیماری التهابی نادر اما جدی است که معمولاً پس از عفونت گلو ناشی از باکتری استرپتوکوک گروه A ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر در کودکان ۵ تا ۱۵ ساله دیده می‌شود و می‌تواند قلب، مفاصل، پوست و سیستم عصبی را درگیر کند.

---

علت تب روماتیسمی

پس از یک گلودرد استرپتوکوکی درمان‌نشده یا ناقص، سیستم ایمنی بدن ممکن است اشتباهاً به بافت‌های سالم حمله کند. این واکنش خودایمنی باعث التهاب در اندام‌های مختلف می‌شود.

نکته: خود تب روماتیسمی واگیردار نیست، اما گلودرد استرپتوکوکی که عامل اصلی آن است، مسری است.

---

علائم تب روماتیسمی

علائم معمولاً ۲ تا ۴ هفته بعد از گلودرد ظاهر می‌شوند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• تب بالا

• درد و تورم مفاصل (آرتریت مهاجر)، به‌ویژه زانو، مچ، آرنج و مچ پا

• التهاب قلبی (کاردیت) که ممکن است با درد قفسه سینه، تپش قلب یا تنگی نفس همراه باشد

• ایجاد گره‌های زیرپوستی

• حرکات غیرارادی اندام‌ها (کره سیدنهام)

• راش پوستی حلقه‌ای‌شکل

 

---

عوارض تب روماتیسمی

جدی‌ترین عارضه، بیماری روماتیسمی قلبی است که می‌تواند منجر به آسیب دائمی دریچه‌های قلب شود. در موارد شدید، ممکن است نیاز به تعویض دریچه قلب یا درمان طولانی‌مدت باشد.

---

تشخیص تب روماتیسمی

تشخیص بر اساس علائم بالینی، شواهد ابتلای اخیر به عفونت استرپتوکوکی و آزمایش‌های تکمیلی انجام می‌شود، از جمله:

• آزمایش ASO یا آنتی‌DNase B

• کشت گلو یا تست سریع استرپ

• نوار قلب (ECG)

• اکوکاردیوگرافی برای ارزیابی وضعیت قلب

 

 

---

درمان تب روماتیسمی

1. آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند پنی‌سیلین) برای حذف باکتری باقی‌مانده

2. داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین یا کورتون

3. استراحت کامل، به‌خصوص در صورت درگیری قلبی

4. پیشگیری ثانویه با تزریق ماهانه پنی‌سیلین برای جلوگیری از عود

 

---

پیشگیری 

• درمان کامل گلودرد استرپتوکوکی با آنتی‌بیوتیک تجویز شده توسط پزشک

• آگاهی خانواده‌ها از علائم گلودرد میکروبی

• مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز علائم

• خودداری از قطع زودهنگام دارو

 

---

سؤالات متداول

آیا تب روماتیسمی مزمن است؟
در صورت آسیب قلبی می‌تواند مزمن شود، اما با درمان به‌موقع قابل کنترل است.

آیا فقط کودکان به این بیماری مبتلا می‌شوند؟
خیر، ولی شیوع آن در کودکان بیشتر است.

آیا همه گلودردها باعث تب‌روماتیسمی می‌شوند؟
خیر، فقط گلودرد استرپتوکوکی درمان‌نشده یا ناقص می‌تواند باعث این بیماری شود.

---

نتیجه‌گیری

تب روماتیسمی با وجود جدی بودن، کاملاً قابل پیشگیری است. تشخیص و درمان سریع گلودرد میکروبی مهم‌ترین راهکار برای جلوگیری از عوارض قلبی و مفصلی آن است. آگاهی خانواده‌ها و پیگیری دقیق درمان، سلامت کودکان را تضمین می‌کند.

منابع :

Mayo Clinic – Rheumatic Fever

Centers for Disease Control and Prevention – Rheumatic Fever

Cleveland Clinic – Rheumatic Fever Overview

No. 30

۰۴/۰۵