آنتی‌بادی‌های ضد ساکارومایسس سرویزیه (Anti-Saccharomyces cerevisiae antibodies یا ASCA) نوعی پروتئین ایمنی هستند که سیستم ایمنی بدن در پاسخ به مخمری به نام ساکارومایسس سرویزیه تولید می‌کند. آزمایش ASCA معمولاً برای کمک به افتراق بین بیماری کرون و کولیت اولسراتیو در طیف بیماری‌های التهابی روده (IBD) به کار می‌رود.
کاربردهای تست ASCA
این آزمایش معمولاً بخشی از ارزیابی جامع برای تشخیص بیماری‌های گوارشی مزمن است، به‌ویژه زمانی که علائم و یافته‌های بالینی به‌تنهایی کافی برای تشخیص قطعی نباشند. پرکاربردترین موارد عبارتند از:
– تمایز بین بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
– کمک به تشخیص در بیماران با علائم مبهم گوارشی
– حمایت از شواهد بالینی در ترکیب با آزمایش‌های دیگر مانند pANCA یا بیوپسی
روش انجام آزمایش
– نمونه‌گیری از خون و بررسی حضور آنتی‌بادی‌های ASCA از نوع IgA و IgG انجام می‌شود.
– مثبت بودن یکی یا هر دو نوع، همراه با علائم و سایر یافته‌ها، احتمال بیماری کرون را تقویت می‌کند.
– نتایج منفی لزوماً بیماری را رد نمی‌کند، زیرا همه بیماران مبتلا به کرون یا کولیت اولسراتیو ASCA مثبت نیستند.
تفسیر نتایج
– ASCA مثبت (IgA یا IgG): احتمال بالاتر بیماری کرون، به‌ویژه اگر pANCA منفی باشد.
– ASCA منفی و pANCA مثبت: احتمال بالاتر کولیت اولسراتیو.
– هر دو منفی: ممکن است نشان‌دهنده سایر دلایل التهاب روده باشد یا بیماری در مراحل اولیه باشد.
محدودیت‌های تست ASCA
– به‌تنهایی برای تشخیص قطعی کافی نیست.
– می‌تواند در برخی بیماران سالم یا مبتلایان به سایر بیماری‌های خودایمنی هم مثبت شود.
– حساسیت و ویژگی آن از آزمایش‌های بافت‌شناسی کم‌تر است، اما در کنار سایر یافته‌ها می‌تواند ارزشمند باشد.
عوارض و آمادگی قبل از آزمایش
– این آزمایش یک خون‌گیری ساده است و عارضه خاصی ندارد.
– معمولاً نیازی به ناشتایی نیست، مگر پزشک درخواست دیگری داشته باشد.
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
۱. آیا تست ASCA جایگزین کولونوسکوپی است؟
خیر، کولونوسکوپی و بیوپسی همچنان استاندارد طلایی تشخیص بیماری‌های التهابی روده هستند.
۲. اگر ASCA مثبت باشد، یعنی حتماً بیماری کرون دارم؟
نه الزاماً؛ نتایج باید همراه با علائم، سابقه پزشکی و سایر آزمایش‌ها تفسیر شود.
۳. آیا می‌توان با تغییر رژیم غذایی نتیجه تست را تغییر داد؟
خیر، سطح آنتی‌بادی‌ها تحت تأثیر مستقیم رژیم غذایی کوتاه‌مدت قرار نمی‌گیرد.
نتیجه‌گیری
آزمایش ASCA تستی کمکی و مهم در تمایز بیماری‌های التهابی روده است، اما به‌تنهایی تشخیصی نیست. تفسیر نتیجه باید توسط پزشک متخصص گوارش و بر اساس ترکیبی از علائم، نتایج تصویربرداری، کولونوسکوپی و سایر مارکرهای آزمایشگاهی انجام شود. تشخیص دقیق و به‌موقع این بیماری‌ها امکان درمان مؤثرتر و کنترل بهتر علائم را فراهم می‌کند.
منابع
MedlinePlus – Medical Tests: ASCA
Mayo Clinic – Crohn’s Disease Diagnosis and Treatment
Cleveland Clinic – Inflammatory Bowel Disease (IBD) Testing
<https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/ibd-testing>
No 60
۰۴/۰۶