تست ترومبوفیلی چیست و چه زمانی باید انجام شود؟

ترومبوفیلی (Thrombophilia) به وضعیتی گفته می‌شود که در آن بدن به‌طور غیرطبیعی تمایل به تشکیل لخته‌های خونی (ترومبوز) دارد. این حالت ممکن است ارثی یا اکتسابی باشد و می‌تواند خطر ترومبوز ورید عمقی (DVT)، آمبولی ریه یا سقط مکرر جنین را افزایش دهد.

تست ترومبوفیلی مجموعه‌ای از آزمایش‌های تخصصی است که به‌منظور شناسایی اختلالات انعقادی پنهان انجام می‌شود.

 چه زمانی انجام تست ترومبوفیلی ضروری است؟

پزشک ممکن است در شرایط زیر، تست ترومبوفیلی را تجویز کند:

• تشکیل لخته خونی در سنین پایین‌تر از ۵۰ سال بدون دلیل واضح

• سابقه خانوادگی لخته‌های غیرطبیعی

• ایجاد لخته در محل‌های غیرشایع (مانند مغز یا شکم)

• لخته‌های مکرر یا عودکننده

• سقط مکرر جنین یا ناباروری با علت ناشناخته

• پیش از بارداری، مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری (OCPs) یا جراحی‌های بزرگ در افراد با سابقه ترومبوز

 آزمایش‌های اصلی در تست ترومبوفیلی

 اختلالات ارثی (ژنتیکی)

1. جهش فاکتور V لیدن (Factor V Leiden)

   • شایع‌ترین ترومبوفیلی ارثی

   • ایجاد مقاومت نسبت به پروتئین C فعال → افزایش خطر لخته

2. جهش پروترومبین G20210A

   • موجب افزایش سطح پروترومبین → افزایش تمایل به ترومبوز

3. کمبود پروتئین C، پروتئین S یا آنتی‌ترومبین III

   • این سه، ضدانعقادهای طبیعی بدن هستند و کمبود آن‌ها می‌تواند باعث ایجاد لخته شود

 اختلالات اکتسابی

1. سندرم آنتی‌فسفولیپید (APS):
   شامل بررسی موارد زیر:

   • آنتی‌کاردیولیپین IgG و IgM

   • آنتی‌بادی ضد β۲-Glycoprotein

   • لوپوس آنتی‌کوآگولانت
     ✅ در زنان با سقط‌های مکرر یا سابقه لخته مکرر بررسی می‌شود

2. هموسیستئین (Homocysteine):

   • افزایش سطح آن با خطر ترومبوز و آسیب عروقی مرتبط است

 نکات مهم پیش از انجام تست ترومبوفیلی

• زمان انجام آزمایش: بهتر است ۶ هفته پس از رفع لخته و قطع داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین یا هپارین باشد

• برخی داروها مانند DOACs می‌توانند بر نتایج تأثیر بگذارند؛ پزشک باید از مصرف آن‌ها مطلع باشد

• تست‌های ژنتیکی یک‌بار برای همیشه انجام می‌شوند و نیاز به تکرار ندارند

 جمع‌بندی

تست ترومبوفیلی ابزار مهمی برای شناسایی ریسک لخته‌های خونی و اختلالات انعقادی پنهان است. این آزمایش به‌ویژه در افراد با ترومبوز زودرس، سقط‌های مکرر یا سابقه خانوادگی لخته کاربرد دارد و می‌تواند به پیشگیری از بروز مجدد لخته‌ها و تصمیم‌گیری بهتر برای درمان کمک کند.

منابع:

Mayo Clinic – Thrombophilia Testing

LabTestsOnline – Thrombophilia Screen

No. 120

۰۴/۰۴