ایمونوگلوبولین D یا IgD یکی از پنج کلاس اصلی آنتی‌بادی‌های موجود در بدن است (IgG، IgA، IgM، IgE، IgD) که اگرچه مقدار آن در خون بسیار کم است، اما نقش مهمی در فعال‌سازی سیستم ایمنی ایفا می‌کند. IgD عمدتاً بر سطح برخی سلول‌های B نابالغ و در مراحل اولیه واکنش ایمنی حضور دارد و به سیستم ایمنی کمک می‌کند تا عوامل بیماری‌زا را شناسایی و مهار کند. تست سنجش IgD معمولاً برای بررسی اختلالات ایمنی یا برخی بیماری‌های خاص مانند میلوم مولتیپل و بیماری‌های نادر مرتبط با افزایش آنتی‌بادی‌ها انجام می‌شود.
ایمونوگلوبولین D چیست و چه نقشی دارد؟
– یکی از آنتی‌بادی‌های نادر که کمتر از ۱ درصد از کل ایمونوگلوبولین‌های سرم را تشکیل می‌دهد
– حضور اصلی روی سطح سلول‌های B و شرکت در فرآیند آغاز پاسخ ایمنی
– مقدار کمی از IgD آزاد در خون گردش می‌کند
– ممکن است در پاسخ به برخی عفونت‌ها یا بیماری‌های خودایمنی تغییر سطح پیدا کند
کاربردهای بالینی تست IgD
– بررسی اختلالات ایمونوگلوبولین‌ها: به‌طور خاص در تشخیص یا پیگیری میلوم مولتیپل نوع IgD
– کمک به افتراق انواع میلوم مولتیپل: در کنار آزمایش‌های پروتئین مونوکلونال و الکتروفورز پروتئین‌ها
– بررسی برخی اختلالات نادر ایمنی : یا شرایطی که با افزایش غیرطبیعی آنتی‌بادی همراه هستند
به‌ندرت، در ارزیابی عفونت‌های مزمن یا شرایط التهابی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد
روش انجام و آمادگی پیش از تست
– نمونه‌گیری: خون‌گیری از ورید بازو
– آمادگی خاص: معمولاً به آمادگی ویژه نیاز ندارد
– زمان دریافت نتیجه: بستگی به نوع آزمایشگاه دارد و ممکن است چند روز طول بکشد
– توصیه می‌شود پزشک را در جریان مصرف هرگونه دارو یا وجود بیماری‌های مزمن قرار دهید چون می‌تواند در تفسیر نتایج مؤثر باشد
تفسیر نتایج تست
- سطح نرمال: بسیار پایین یا نزدیک به صفر
- سطح بالاتر از حد انتظار: می‌تواند نشانگر میلوم مولتیپل نوع IgD، برخی بیماری‌های نادر خودایمنی یا شرایط التهابی مزمن باشد
- سطح پایین: معمولاً ارزش بالینی خاصی ندارد، مگر در ارزیابی نقص‌های ایمنی خاص
نتایج باید در کنار تاریخچه بالینی، علائم، و سایر آزمایش‌های تخصصی تفسیر شوند
محدودیت‌ها
IgD شاخص رایجی در غربالگری نیست و کاربرد آن بیشتر در تشخیص موارد خاص است. به دلیل نادر بودن این کلاس آنتی‌بادی، آزمایش آن در همه آزمایشگاه‌ها در دسترس نیست همچنین افزایش سطح IgD به‌تنهایی ملاک قطعی بیماری نیست و نیاز به بررسی‌های تکمیلی دارد.
پرسش‌های متداول
۱. آیا تست IgD برای تشخیص آلرژی کاربرد دارد؟
خیر، این تست برای آلرژی استفاده نمی‌شود و IgE شاخص اصلی آلرژی‌هاست.
۲. آیا سطح بالای IgD به معنای ابتلا به سرطان است؟
نه لزوماً؛ ممکن است در برخی سرطان‌های خاص مانند میلوم مولتیپل دیده شود، اما عواملی غیرسرطانی هم می‌توانند باعث تغییر سطح آن شوند.
۳. آیا اندازه‌گیری IgD در همه افراد توصیه می‌شود؟
خیر، فقط در شرایطی که پزشک بر اساس شواهد بالینی و سایر یافته‌ها به آن نیاز داشته باشد انجام می‌شود.
جمع‌بندی
تست سنجش ایمونوگلوبولین D یک تست تخصصی در تشخیص و پیگیری برخی بیماری‌های خونی و ایمنی است. به دلیل نادر بودن این کلاس آنتی‌بادی، انجام آن بیشتر در شرایط خاص و پس از بررسی‌های مقدماتی مطرح می‌شود. تفسیر نتایج نیازمند دانش تخصصی و ترکیب داده‌های آزمایشگاهی با معاینه بالینی است تا بتوان تصمیم درمانی مناسبی گرفت.
منابع :
– [LabTestsOnline – پروتئین‌های مونوکلونال و IgD]
– [Cleveland Clinic – انواع ایمونوگلوبولین‌ها و کاربرد بالینی آن‌ها]
No.101
۰۴/۰۶
