بیماری‌های التهابی مفاصل مانند آرتریت روماتوئید (RA) ممکن است در صورت عدم تشخیص به‌موقع، منجر به تخریب مفصل و عوارض جبران‌ناپذیر شوند. یکی از تست‌های سریع و رایج برای کمک به شناسایی این بیماری‌ها، تست فاکتور روماتوئید (RF) با روش لاتکس آگلوتیناسیون است. این تست، با هزینه کم و دقت قابل قبول، در شناسایی اولیه بیماری‌های روماتیسمی کاربرد دارد.
تست RF چیست؟
فاکتور روماتوئید (Rheumatoid Factor) نوعی آنتی‌بادی غیرطبیعی از نوع IgM است که علیه بخش Fc آنتی‌بادی IgG در بدن خود فرد تولید می‌شود. این پدیده در بیماری‌های خودایمنی مانند RA به‌وفور دیده می‌شود.
تست RF به‌ویژه با روش لاتکس، به‌عنوان تست غربالگری اولیه در بیماران مشکوک به آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات خودایمنی استفاده می‌شود.
روش انجام تست RF (لاتکس آگلوتیناسیون)
در این روش، از ذرات لاتکس پوشیده‌شده با IgG استفاده می‌شود. اگر آنتی‌بادی RF در سرم فرد وجود داشته باشد، این ذرات به هم متصل شده و پدیده آگلوتیناسیون (کپه شدن) ایجاد می‌شود که قابل مشاهده است.
✅ نتیجه مثبت: وجود فاکتور روماتوئید در خون
❌ نتیجه منفی: احتمال پایین‌تر ابتلا، اما بدون رد قطعی بیماری
چه بیماری‌هایی با تست RF شناسایی می‌شوند؟
-
-
شایع‌ترین بیماری مرتبط با RF
-
در ۷۰ تا ۸۰٪ از بیماران، RF مثبت است
-
-
بیماری‌های خودایمنی دیگر:
-
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
-
سندرم شوگرن
-
واسکولیت‌ها مانند واسکولیت روماتوئیدی
-
-
عفونت‌ها و بیماری‌های مزمن غیرروماتیسمی:
-
هپاتیت C، سیفلیس، سل، اندوکاردیت عفونی
-
در این شرایط، RF ممکن است به‌صورت ثانویه بالا برود
-
نکات مهم در تفسیر تست RF
-
RF مثبت به‌تنهایی تشخیص‌دهنده RA نیست.
تفسیر درست آن باید همراه با بررسی علائم بالینی و تست‌های مکمل مانند Anti-CCP باشد. -
افراد سالم (به‌ویژه سالمندان) نیز ممکن است سطح خفیفی از RF داشته باشند.
-
شدت مثبت بودن RF با احتمال بیشتر درگیری سیستمیک در RA ارتباط دارد.
مزایای تست RF با روش لاتکس
-
زمان انجام کوتاه و بدون نیاز به تجهیزات پیشرفته
-
قیمت مناسب نسبت به تست‌های پیشرفته‌تر
-
مناسب برای غربالگری اولیه بیماران با درد مفصلی مزمن
سؤالات متداول
آیا تست RF مثبت نشانه قطعی روماتیسم مفصلی است؟
خیر. این تست تنها احتمال ابتلا را نشان می‌دهد. تشخیص نهایی نیاز به بررسی علائم، تست‌های تکمیلی و ارزیابی تخصصی توسط پزشک دارد.
آیا RF در مراحل ابتدایی بیماری قابل تشخیص است؟
بله. در بسیاری از بیماران، RF در مراحل اولیه بیماری ظاهر می‌شود و می‌تواند به تشخیص زودهنگام کمک کند.
آیا RF منفی بیماری را رد می‌کند؟
خیر. ۲۰ تا ۳۰ درصد بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، RF منفی هستند (اصطلاحاً seronegative). در این افراد، سایر تست‌ها مانند Anti-CCP نقش مهمی در تشخیص دارند.
جمع‌بندی
تست فاکتور روماتوئید (RF) با روش لاتکس یک آزمایش ساده، سریع و ارزان برای شناسایی آنتی‌بادی‌های مرتبط با بیماری‌های روماتیسمی است. اگرچه به‌تنهایی برای تشخیص کافی نیست، اما می‌تواند گام نخست در تشخیص و درمان به‌موقع بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید باشد.
اگر علائمی مانند درد مفاصل مزمن، خشکی صبحگاهی یا تورم مفاصل دارید، انجام این تست تحت نظر پزشک می‌تواند به شناسایی علت کمک کند.
منابع :
Mayo Clinic – Rheumatoid Factor (RF) Test
No. 59
۰۴/۰۳