سلامت کلیه‌ها برای عملکرد کل بدن حیاتی است. یکی از بهترین و ساده‌ترین روش‌های بررسی سلامت کلیه، آزمایش نسبت آلبومین به کراتینین (ACR) است. این آزمایش، به‌ویژه برای افراد مبتلا به دیابت، فشار خون بالا و بیماری قلبی، به شناسایی زودهنگام آسیب کلیوی کمک می‌کند. اگر مشکلی در فیلتر کردن پروتئین‌ها در کلیه‌ها وجود داشته باشد، تست ACR می‌تواند اولین نشانه‌های خطر را نشان دهد؛ حتی قبل از بروز علائم آشکار.
ACR چیست و چرا اهمیت دارد؟
در حالت طبیعی، آلبومین (نوعی پروتئین خون) نباید در ادرار یافت شود. در مقابل، کراتینین ماده‌ای زاید حاصل از عضلات است که به‌طور ثابت در ادرار وجود دارد.
همچنین در آزمایش ACR، میزان آلبومین (به میلی‌گرم) نسبت به کراتینین (به گرم) در یک نمونه ادرار اندازه‌گیری می‌شود. این نسبت نشان می‌دهد آیا پروتئین‌ها در حال نشت به ادرار هستند یا نه
چه افرادی باید تست ACR انجام دهند؟
- مبتلایان به دیابت نوع ۱ یا ۲
- افراد با فشار خون بالا (هیپرتانسیون)
- کسانی با سابقه خانوادگی نارسایی کلیه یا بیماری قلبی
- بیماران قلبی با ریسک بالا
- همه‌ی بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه (CKD)
چگونه نتایج ACR تفسیر می‌شوند؟
| مقدار ACR (mg/g) | تفسیر پزشکی |
|---|---|
| کمتر از ۳۰ | طبیعی (بدون آسیب کلیه) |
| ۳۰ تا ۳۰۰ | میکروآلبومینوری (آسیب اولیه) |
| بیشتر از ۳۰۰ | آلبومینوری آشکار (آسیب شدید) |
توجه: برای اطمینان از دقت، لازم است آزمایش ACR در ۲ یا ۳ نوبت در زمان‌های مختلف تکرار شود.
چرا ACR بهتر از آزمایش پروتئین ساده ادرار است؟
- دقت بالاتر، به‌ویژه در مقادیر کم
- بی‌نیاز از جمع‌آوری ادرار ۲۴ ساعته
- مناسب برای پایش دوره‌ای بیماران کلیوی
- اثرگذاری کمتر نوسانات حجم ادرار (با محاسبه هم‌زمان کراتینین)
چه عواملی ممکن است ACR را موقتی بالا ببرند؟
- ورزش شدید قبل از نمونه‌گیری
- تب، عفونت یا استرس شدید
- وجود خون در ادرار (قاعدگی یا هماتوری)
- مصرف زیاد پروتئین یا داروهای خاص
راهکار: بهتر است نمونه اول صبح گرفته شود و در صورت نتیجه‌ی غیرطبیعی، آزمایش تکرار شود.
اگر ACR بالا باشد، چه باید کرد؟
در صورت بالا بودن نسبت آلبومین به کراتینین (ACR)، لازم است ،کنترل دقیق قند خون در افراد دیابتی از اولویت‌هاست و ممکن است نیاز به تنظیم مجدد داروهای دیابت باشد. همچنین مدیریت فشار خون با داروهایی مانند مهارکننده‌های ACE یا ARB می‌تواند روند آسیب کلیوی را کند کند.
اصلاح رژیم غذایی با کاهش مصرف نمک و پروتئین، فشار وارده بر کلیه‌ها را کاهش می‌دهد. ترک سیگار و اجتناب از داروهای آسیب‌زننده به کلیه، در حفاظت از عملکرد کلیوی نقش مهمی دارد. در کنار این اقدامات، پیگیری منظم با آزمایش‌های دوره‌ای کلیه و مشاوره با پزشک متخصص برای ارزیابی وضعیت و تنظیم درمان ضروری است.
پرسش‌های پرتکرار
آیا ACR به‌تنهایی کافی است؟
خیر. برای تشخیص دقیق باید همراه با آزمایش‌هایی مانند کراتینین خون، GFR و بررسی‌های بالینی انجام شود.
چند وقت یک‌بار باید ACR انجام شود؟
در بیماران دیابتی یا با فشار بالا، سالانه یک‌بار. در بیماران کلیوی مزمن، بسته به نظر پزشک، ممکن است در فواصل کوتاه‌تری تکرار شود.
آیا برای آزمایش ACR نیاز به ناشتایی هست؟
خیر. اما نمونه ادرار اول صبح معمولاً دقت بالاتری دارد.
منابع :
No. 77
۰۴/۰۳