تست MAR یکی از آزمایش‌های تخصصی در ارزیابی ناباروری مردان است که هدف آن شناسایی آنتی‌بادی‌های ضد اسپرم (ASA) در مایع منی یا سرم خون است. این آنتی‌بادی‌ها ممکن است به سطح اسپرم متصل شوند و توانایی آن را در حرکت، نفوذ به مخاط دهانه رحم یا لقاح تخمک کاهش دهند.
نقش آنتی‌بادی‌های ضد اسپرم (ASA) در ناباروری
-
آنتی‌بادی‌های ضد اسپرم می‌توانند در بدن مردان یا زنان شکل بگیرند.
-
این آنتی‌بادی‌ها به اسپرم‌ها متصل شده و مانع عملکرد طبیعی آن‌ها می‌شوند.
-
در مردان، این پدیده ممکن است به‌دلیل آسیب به بیضه، جراحی ناحیه تناسلی، واریکوسل، یا عفونت‌های مزمن ایجاد شود.
انواع تست MAR و نحوه انجام آن
تست MAR به دو صورت انجام می‌شود:
-
MAR مستقیم: روی نمونه‌ی مایع منی تازه انجام می‌شود؛ حضور آنتی‌بادی‌های متصل به اسپرم را بررسی می‌کند.
-
MAR غیرمستقیم: بر روی سرم خون انجام شده و وجود آنتی‌بادی‌های آزاد ضد اسپرم را بررسی می‌نماید.
مکانیسم تست:
در این تست، اسپرم با ذرات لاتکس پوشیده‌شده از آنتی‌گلوبولین مخلوط می‌شود. اگر اسپرم‌ها حاوی آنتی‌بادی باشند، ذرات به آن‌ها متصل شده و در میکروسکوپ به‌صورت تجمع (آگلوتیناسیون) دیده می‌شوند.
تفسیر نتایج تست MAR
| درصد اسپرم‌های دارای آنتی‌بادی | تفسیر |
|---|---|
| کمتر از ۱۰٪ | منفی – احتمال تأثیر ASA پایین است |
| ۱۰٪ تا ۴۰٪ | محدوده خاکستری – نیاز به بررسی بیشتر |
| بیش از ۵۰٪ | مثبت – احتمال بالای ناباروری ایمنی |
طبق معیارهای سازمان جهانی بهداشت (WHO)، میزان بالای ۵۰٪ اسپرم‌های متصل به آنتی‌بادی می‌تواند اثر منفی قابل توجهی بر باروری داشته باشد.
چه زمانی تست MAR توصیه می‌شود؟
پزشک ممکن است تست MAR را در شرایط زیر پیشنهاد دهد:
-
ناباروری با علت ناشناخته
-
مشاهده‌ی تجمع اسپرم در آزمایش اسپرموگرام
-
سابقه جراحی یا تروما در ناحیه تناسلی
-
وجود عفونت‌های مزمن دستگاه تناسلی
-
سابقه بیماری‌های خودایمنی یا التهاب بیضه
گزینه‌های درمان ناباروری ایمنی
در صورت مثبت بودن تست MAR، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
تلقیح داخل رحمی (IUI): در موارد خفیف تا متوسط
-
لقاح آزمایشگاهی (IVF) یا تزریق اسپرم داخل تخمک (ICSI): در موارد شدید
-
درمان دارویی: استفاده از کورتیکواستروئیدها برای کاهش پاسخ ایمنی؛ با اثربخشی متغیر و نیازمند ارزیابی تخصصی
سؤالات متداول
آیا تست MAR برای همه مردان نابارور ضروری است؟
خیر. معمولاً در موارد خاص مانند ناباروری غیرقابل توضیح، سابقه آسیب یا جراحی، یا تجمع اسپرم‌ها توصیه می‌شود.
آیا زنان هم می‌توانند آنتی‌بادی ضد اسپرم داشته باشند؟
بله، آنتی‌بادی‌های ضد اسپرم ممکن است در ترشحات دهانه رحم زنان نیز تولید شوند و مانع از عبور اسپرم شوند.
آیا وجود این آنتی‌بادی‌ها همیشه باعث ناباروری می‌شود؟
خیر. برخی افراد دارای ASA بدون مشکل باروری هستند. تفسیر نتایج باید همراه با بررسی سایر عوامل انجام گیرد.
جمع‌بندی
تست MAR ابزاری دقیق برای تشخیص ناباروری ناشی از ایمنی در مردان است. این تست به پزشکان کمک می‌کند تا علت مشکلات باروری را بهتر درک کرده و راهکار درمانی مناسب‌تری انتخاب کنند. تفسیر صحیح نتایج باید توسط پزشک متخصص ناباروری یا ارولوژیست انجام شود.
منابع :
PubMed – Detection of autoimmunity to sperm: MAR test or sperm agglutination?
World Journal of Men’s Health – Clinical Evaluation of Antisperm Antibodies
No. 90
۰۴/۰۲