اختلالات انعقادی یکی از دلایل پنهان اما مهم در بروز سقط‌های مکرر، زایمان زودرس و ایجاد لخته‌های خونی در بارداری است. بسیاری از زنان بدون علت مشخص دچار سقط یا ترومبوز می‌شوند، در حالی‌که با انجام آزمایش‌هایی مانند PT و PTT می‌توان اختلالات انعقادی در زنان باردار را زودتر شناسایی و کنترل کرد.
آزمایش PT و PTT چه هستند؟
آزمایش PT (Prothrombin Time) زمان لخته شدن خون از طریق مسیر خارجی را اندازه‌گیری کرده و فاکتورهایی مانند I، II، V، VII و X را بررسی می‌کند.
آزمایش‌های PTT یا aPTT (Activated Partial Thromboplastin Time) مربوط به مسیر داخلی انعقاد است و فاکتورهای VIII، IX، XI و XII را می‌سنجد. این تست به تشخیص اختلالات ژنتیکی یا اکتسابی کمک می‌کند.
اهمیت بررسی سیستم انعقادی در زنان با سقط یا ترومبوز
اختلالات انعقادی در زنان باردار می‌توانند منجر به عوارض زیر شوند:
-
سقط‌های مکرر در سه‌ماهه اول یا دوم
-
ترومبوز وریدی عمقی (DVT) یا آمبولی ریوی
-
مسمومیت بارداری (پره‌اکلامپسی) یا جفت‌کنی زودرس
شایع‌ترین علت پنهان این عوارض سندرم آنتی‌فسفولیپید (APS) است که با PTT طولانی و حضور آنتی‌بادی‌هایی مانند لوپوس آنتی‌کواگولانت مشخص می‌شود.
چه زمانی باید PT و PTT انجام شوند؟
پزشک ممکن است این آزمایش‌ها را در صورت وجود سابقه سقط مکرر، ترومبوز، زایمان زودرس، کبودی‌های غیرطبیعی، یا بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا APS درخواست دهد. همچنین قبل از درمان‌هایی مانند هپارین یا لقاح مصنوعی نیز این آزمایش‌ها انجام می‌شود.
سایر آزمایش‌های مکمل پیشنهادی
در کنار PT و PTT، تست‌هایی مانند D-dimer، آنتی‌بادی‌های فسفولیپید، پروتئین C و S، آنتی‌ترومبین III، فاکتور V Leiden و جهش پروترومبین G20210A ممکن است درخواست شوند تا علت زمینه‌ای دقیق‌تر مشخص شود.
تفسیر نتایج PT و PTT در زنان پرخطر
| نوع آزمایش | نتیجه غیرطبیعی | تفسیر احتمالی |
|---|---|---|
| PT طولانی | کمبود فاکتور یا بیماری کبدی | افزایش خطر خونریزی |
| PTT طولانی | APS یا کمبود فاکتورهای داخلی | خطر سقط یا ترومبوز |
| PT یا PTT کوتاه | افزایش انعقادپذیری | احتمال ترومبوفیلی |
آمادگی پیش از آزمایش
برای انجام این آزمایش نیاز به ناشتایی نیست، اما مصرف داروها باید با پزشک در میان گذاشته شود. نمونه‌گیری از ورید بازو انجام می‌شود و در صورت مصرف داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین یا هپارین، اطلاع آن به پزشک الزامی است.
پرسش‌های متداول
آیا همه زنان قبل از بارداری باید این آزمایش‌ها را انجام دهند؟
خیر، فقط زنانی با سابقه سقط یا لخته‌خونی یا شرایط خاص نیاز به این تست‌ها دارند.
آیا طولانی بودن PTT یعنی بارداری امکان‌پذیر نیست؟
خیر، اما ممکن است نیاز به مصرف داروهایی مانند هپارین یا آسپرین برای پیشگیری از عوارض در بارداری وجود داشته باشد.
آیا نتایج غیرطبیعی همیشه نشانه بیماری هستند؟
خیر، گاهی نتایج به دلیل دارو یا شرایط موقتی دچار تغییر می‌شوند و نیاز به تفسیر تخصصی دارند.
جمع‌بندی
تست‌های PT و PTT می‌توانند در شناسایی زودهنگام اختلالات انعقادی مؤثر باشند. در زنانی که تجربه سقط‌های مکرر یا سابقه ترومبوز دارند، این آزمایش‌ها ابزاری ساده اما حیاتی برای جلوگیری از تکرار عوارض و حفظ سلامت بارداری آینده محسوب می‌شوند. توصیه می‌شود در صورت وجود سابقه مشکوک، حتماً بررسی‌های انعقادی انجام شود.
منابع:
Mayo Clinic – Prothrombin Time (PT)
CDC – Antiphospholipid Syndrome
No. 11
۰۴/۰۳