سرطان‌های دستگاه گوارش (Gastrointestinal Cancers) شامل سرطان معده، روده بزرگ، مری، کبد و پانکراس، جزو شایع‌ترین و مرگبارترین انواع سرطان در جهان هستند. متأسفانه این بیماری‌ها اغلب در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شوند، زمانی که درمان دشوارتر و شانس بقا پایین‌تر است. اما تشخیص زودهنگام می‌تواند جان افراد را نجات دهد.
غربالگری منظم و استفاده از روش‌های علمی تشخیص زودهنگام، می‌تواند از پیشرفت سرطان‌های گوارشی جلوگیری کند.
چرا تشخیص زودهنگام سرطان‌های گوارشی اهمیت دارد؟
-
افزایش شانس درمان قطعی با روش‌های ساده‌تر
-
کاهش هزینه‌های درمانی و آسیب روانی
-
برداشتن ضایعات پیش‌سرطانی مانند پولیپ‌ها
-
کاهش نرخ مرگ‌ومیر ناشی از سرطان‌های معده و روده
روش‌های مؤثر غربالگری و تشخیص زودهنگام
۱. کولونوسکوپی (Colonoscopy)
-
بررسی کامل روده بزرگ
-
توصیه‌شده از سن ۴۵ سالگی به بالا
-
امکان برداشتن هم‌زمان پولیپ‌ها
۲. تست خون مخفی در مدفوع (gFOBT و FIT)
-
تست ساده، ارزان و غیرتهاجمی
-
مناسب برای غربالگری سالانه در افراد سالم
۳. آندوسکوپی فوقانی (Upper GI Endoscopy)
-
بررسی مری، معده و اثنی‌عشر
-
امکان نمونه‌برداری از بافت‌های مشکوک
۴. تصویربرداری (CT / MRI)
-
تشخیص ضایعات مشکوک کبد و پانکراس
-
همراه با تزریق ماده حاجب برای دقت بیشتر
۵. آزمایش خون برای مارکرهای توموری
-
CEA: نشانگر سرطان کولورکتال
-
CA 19-9: مرتبط با سرطان پانکراس
-
AFP: در سرطان اولیه کبد (HCC)
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
-
افراد بالای ۴۵ سال
-
سابقه خانوادگی سرطان گوارشی
-
مصرف دخانیات یا الکل
-
رژیم غذایی کم‌فیبر و پرچرب
-
بیماری‌های مزمن مانند کولیت اولسراتیو یا سیروز کبدی
علائم هشداردهنده سرطان‌های گوارشی
-
تغییر طولانی‌مدت در اجابت مزاج
-
خون در مدفوع یا مدفوع قیری‌رنگ
-
درد مداوم شکمی یا نفخ
-
کاهش وزن غیرقابل توضیح
-
بلع دشوار یا سوزش مری
پرسش‌های پرتکرار درباره غربالگری سرطان گوارشی
آیا تست FIT جایگزین کولونوسکوپی است؟
در افراد کم‌خطر بله، اما اگر نتیجه مثبت باشد، کولونوسکوپی الزامی است.
اگر علامتی ندارم، آیا باز هم نیاز به غربالگری دارم؟
بله! بسیاری از سرطان‌ها در مراحل اولیه بدون علامت هستند.
آیا کولونوسکوپی دردناک است؟
خیر. این روش معمولاً تحت آرام‌بخشی انجام می‌شود و بیماران ناراحتی کمی تجربه می‌کنند.
منابع:
CDC – Colorectal Cancer Screening
No. 68
۰۴/۰۳
