کشت خون آزمایشی است که با پرورش نمونه‌ی خون در محیط آزمایشگاهی، وجود میکروب‌ها (باکتری یا قارچ) را بررسی می‌کند.
اگر جواب «مثبت» شود، یعنی در یکی از بطری‌های کشت، میکروب رشد کرده است. این می‌تواند نشانه‌ی عفونت جریان خون (باکتریمی/قارچمی) باشد و در صورت همراهی با علائم بالینی، خطر سپسیس را بالا ببرد.
کشت خون چه کمکی می‌کند؟
-
تشخیص میکروب عامل عفونت → مشخص می‌شود کدام باکتری یا قارچ در خون وجود دارد. سپس آزمایش آنتی‌بیوگرام انجام می‌شود تا بهترین دارو انتخاب شود.
-
تأیید و هدایت درمان → در عفونت‌های شدید و سپسیس، کشت خون درمان را هدفمند می‌کند.
-
پیگیری پاک‌سازی خون → در برخی عفونت‌ها (مثل استافیلوکوک اورئوس یا کاندیدا)، کشت‌های تکراری لازم است تا مطمئن شویم خون پاک شده است.
آیا مثبت شدن همیشه یعنی عفونت واقعی؟
نه. گاهی نمونه موقع خون‌گیری آلوده می‌شود (مثلاً با باکتری‌های پوستی). در این حالت، رشد میکروب به معنای «آلودگی» است نه عفونت واقعی.
-
نوع میکروب: باکتری‌های پوستی (مثل استافیلوکوک‌های کواگولازمنفی) اغلب آلاینده‌اند؛ در مقابل، بیشتر گرم‌منفی‌ها و قارچ‌ها تقریباً همیشه پاتوژن محسوب می‌شوند.
-
تعداد ست‌های مثبت: اگر چند نمونه از رگ‌های مختلف مثبت شود، احتمال عفونت واقعی بیشتر است.
-
کیفیت نمونه‌گیری: ضدعفونی دقیق پوست و حجم خون کافی، دقت تست را بالا می‌برد.
روند نمونه‌گیری و جواب‌دهی
-
معمولاً ۲ تا ۴ نمونه از رگ‌های مختلف گرفته می‌شود، بهتر است قبل از شروع آنتی‌بیوتیک.
-
پاسخ اولیه طی چند روز آماده می‌شود؛ برای برخی میکروب‌ها یا قارچ‌ها، جواب قطعی ممکن است تا چند هفته طول بکشد.
وقتی کشت خون مثبت شد، پزشک چه می‌کند؟
-
شروع یا تغییر درمان بر اساس نتیجه رنگ‌آمیزی گرم و آنتی‌بیوگرام.
-
جست‌وجوی منبع عفونت (مثلاً دریچه‌های قلب، ریه، مجاری ادراری یا کاتترهای وریدی).
-
تکرار کشت در موارد خاص (S. aureus یا کاندیدا) برای اطمینان از پاک‌سازی خون.
علائم هشدار (اورژانسی)
اگر همراه با کشت مثبت، هر یک از این علائم وجود داشته باشد، احتمال سپسیس مطرح است و نیاز به مراجعه فوری دارید:
-
تب و لرز شدید
-
تندتپشی یا تنگی نفس
-
افت فشار خون، گیجی
-
استفراغ یا اسهال مکرر
نکات کلیدی برای بیماران
-
اگر قرار است کشت خون بدهید، بهتر است قبل از مصرف آنتی‌بیوتیک باشد.
-
حتماً به پرسنل آزمایشگاه درباره داروهای مصرفی اطلاع دهید.
-
اصول ضدعفونی و حجم کافی خون در دقت نتیجه بسیار مهم است.
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
۱) کشت خون مثبت یعنی قطعاً عفونت دارم؟
خیر. بیشتر مواقع نشانه‌ی عفونت است، اما گاهی به علت آلودگی نمونه رخ می‌دهد.
۲) چرا چند بار از من خون می‌گیرند؟
برای افزایش دقت و افتراق آلودگی از عفونت واقعی.
۳) درمان بر چه اساسی انتخاب می‌شود؟
پس از شناسایی میکروب و آنتی‌بیوگرام، مناسب‌ترین دارو تجویز می‌شود.
۴) آیا همیشه لازم است کشت تکرار شود؟
نه. فقط در برخی موارد (مثل S. aureus یا کاندیدا) تکرار ضروری است.
۵) چه زمانی باید فوراً به اورژانس بروم؟
اگر علائم سپسیس (تب بالا، لرز، افت فشار، گیجی) دارید.
جمع‌بندی
-
کشت خون مثبت یعنی وجود میکروب در خون؛ تفسیر آن باید همراه علائم و شرایط بیمار انجام شود.
-
تمایز بین عفونت واقعی و آلودگی بر اساس نوع میکروب، تعداد نمونه‌های مثبت و کیفیت نمونه‌گیری است.
-
درمان دقیق پس از آنتی‌بیوگرام انتخاب می‌شود.
-
در برخی عفونت‌ها، کشت‌های پیگیری برای اطمینان از پاک‌سازی خون ضروری است.
📌 این متن جایگزین نظر پزشک نیست. اگر جواب کشت شما مثبت شده یا علائم هشدار دارید، حتماً فوراً با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید.
منابع :
No. 36
۰۴/۰۶