چگونه مصرف کلومیفن و پایش با سونوگرافی، شانس باروری را افزایش می‌دهد؟
کلومیفن سیترات (Clomiphene) یکی از پرکاربردترین داروهای تحریک تخمک‌گذاری در زنانی است که با تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) مواجه‌اند.
برای موفقیت در این درمان، استفاده همزمان از سونوگرافی واژینال جهت پایش رشد فولیکول‌ها ضروری است تا پزشک بتواند زمان دقیق تخمک‌گذاری و لقاح موفق را تعیین کند.
مکانیسم اثر کلومیفن
-
شروع مصرف: روز سوم تا پنجم قاعدگی، به مدت ۵ روز
-
دوز اولیه: ۵۰ میلی‌گرم در روز (قابل افزایش در صورت عدم پاسخ)
-
عملکرد: افزایش ترشح FSH و LH با مهار گیرنده‌های استروژن → تحریک رشد فولیکول
پروتکل سونوگرافی پایش تخمدان
| مرحله | زمان | هدف | نکات |
|---|---|---|---|
| سونوگرافی پایه | روز ۲ تا ۳ سیکل | بررسی وجود کیست و آندومتر | در صورت وجود کیست بزرگ، دارو به تعویق می‌افتد |
| بررسی اولیه | روز ۱۰ سیکل | بررسی شروع رشد فولیکول غالب | اگر ≥ ۱۴mm، پایش تکرار می‌شود |
| پایش مکرر | هر ۱–۲ روز | رصد رشد فولیکول تا ۱۸–۲۲mm | برای تعیین زمان HCG |
| تزریق HCG | فولیکول بالغ (۱۸–۲۰mm) | آزادسازی تخمک | ۳۶ ساعت قبل از نزدیکی یا IUI |
| بررسی تخمک‌گذاری | ۲–۳ روز بعد از HCG | بررسی تخلیه فولیکول | در صورت عدم تخلیه، بازبینی دارو |
علائم سونوگرافی پاسخ مطلوب
-
فولیکول غالب به قطر ۱۸–۲۲ میلی‌متر
-
ضخامت آندومتر ۷ تا ۱۰ میلی‌متر با الگوی سه‌خطی
-
تخلیه فولیکول پس از تخمک‌گذاری
چالش‌های رایج درمان با کلومیفن
-
عدم رشد فولیکول: نیاز به افزایش دوز یا تعویض دارو
-
چند فولیکول بالغ: افزایش خطر دوقلویی یا OHSS
-
آندومتر نازک: ممکن است به مکمل استروژن یا تغییر درمان نیاز باشد
پرسش‌های پرتکرار
اگر فولیکول بالغ نشود چه کنیم؟
→ پزشک ممکن است دوز را در سیکل بعد افزایش دهد یا لتروزول تجویز کند.
آیا سونوگرافی دردناک است؟
→ خیر. واژینال است، اما کوتاه و بدون درد است.
چند بار سونوگرافی لازم است؟
→ معمولاً بین ۲ تا ۴ بار در هر سیکل، بستگی به پاسخ تخمدان دارد.
جمع‌بندی
پایش سونوگرافی در کنار مصرف کلومیفن، کلید موفقیت درمان ناباروری است. همچنین کمک به تعیین دقیق زمان تخمک‌گذاری ، کاهش عوارض و افزایش شانس باروری و نقش فعال بیمار در مراجعه منظم و پیگیری علائم حیاتی است.
منابع :
Mayo Clinic – Clomiphene and Ovulation Monitoring
No. 71
۰۴/۰۴