اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی-رفتاری در کودکان و بزرگسالان است که با مشکلات تمرکز، بیش‌فعالی یا رفتارهای تکانشی شناخته می‌شود. داروهای محرک مانند متیل‌فنیدات (ریتالین) و آمفتامین‌ها درمان اصلی این اختلال محسوب می‌شوند.
اما این داروها می‌توانند بر عملکرد قلب و عروق اثر بگذارند. بررسی وضعیت قلبی پیش از شروع دارو، به‌ویژه در بیماران پرریسک، اقدامی ضروری برای پیشگیری از عوارض خطرناک است.
داروهای ADHD چگونه روی قلب تأثیر می‌گذارند؟
محرک‌های عصبی با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، تمرکز و کنترل رفتاری را بهبود می‌دهند. در عین حال ممکن است:
-
ضربان قلب را افزایش دهند (تاکی‌کاردی)
-
فشار خون را بالا ببرند
-
بار قلب را افزایش دهند
-
آریتمی یا اختلال ریتم قلب را در افراد مستعد تشدید کنند
چه تست‌هایی قبل از مصرف ریتالین لازم است؟
در بیشتر افراد سالم نیازی به آزمایش خاصی نیست، اما در موارد زیر توصیه می‌شود:
موارد نیاز به تست قلبی:
-
سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی یا مرگ ناگهانی
-
علائمی مانند تپش قلب، درد قفسه سینه یا غش
-
بیماری‌های قلبی شناخته‌شده یا فشار خون بالا
تست‌های پیشنهادی:
-
نوار قلب (ECG): بررسی ریتم، فاصله QT و انحرافات الکتریکی
-
اکوکاردیوگرافی: در صورت شک به بیماری ساختاری قلب
-
اندازه‌گیری فشار خون و نبض پایه
عوارض قلبی احتمالی در اثر ریتالین
| عارضه | شیوع | توضیح |
|---|---|---|
| تاکی‌کاردی | شایع | اغلب خفیف و گذرا |
| افزایش فشار خون | متوسط | معمولاً ۲–۴ میلی‌متر جیوه |
| آریتمی | نادر | در افراد با زمینه قلبی ممکن است جدی باشد |
| مرگ ناگهانی قلبی | بسیار نادر | در موارد تشخیص‌نداده‌شده‌ی بیماری قلبی |
توصیه‌های بالینی
-
پیش از شروع درمان، شرح حال دقیق از علائم و سابقه خانوادگی گرفته شود
-
در بیماران مشکوک یا پرریسک، تست ECG و در موارد خاص اکو انجام گردد
-
در طول مصرف، فشار خون و ضربان قلب مرتباً کنترل شود
-
در صورت بروز علائمی مانند تپش قلب، غش یا تنگی نفس، دارو باید متوقف و بررسی کامل قلبی انجام شود
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
آیا همه بیماران باید نوار قلب انجام دهند؟
خیر. فقط در صورت وجود علائم یا ریسک قلبی نیاز است.
آیا مصرف طولانی‌مدت ریتالین برای قلب خطر دارد؟
در افراد سالم معمولاً ایمن است، ولی باید تحت پایش منظم باشد.
آیا می‌توان به بیماران قلبی داروی ADHD داد؟
در برخی موارد بله، اما تنها با نظر متخصص قلب و روان‌پزشک.
جمع‌بندی
داروهای محرک مانند ریتالین نقش مهمی در درمان ADHD دارند، اما ممکن است عوارض قلبی ایجاد کنند. برای مصرف ایمن باید:
-
سابقه پزشکی و خانوادگی به‌دقت بررسی شود
-
در افراد پرخطر تست‌های قلبی انجام شود
-
در طول مصرف، فشار خون، نبض و علائم غیرعادی کنترل گردد
منابع :
Mayo Clinic – ADHD Medications and Heart Risks
🔗 https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/adhd/in-depth/adhd-medication/art-20043958
No. 67
۰۴/۰۴