دریافت جواب آزمایش

دلیل کاهش و افزایش D-dimer چیست؟ راهنمای کامل تفسیر آزمایش D-dimer

دسته بندی مقالات

تازه‌ترین مطالب

پربازدیدترین‌ها

آزمایش D‑dimer یکی از مهم‌ترین تست‌های خون برای بررسی تشکیل و تجزیه لخته‌های خون در بدن است. این ماده هنگام شکسته شدن لخته‌ی فیبرینی در خون آزاد می‌شود. بالا یا پایین بودن D-dimer می‌تواند به پزشک کمک کند تا وجود یا عدم وجود لخته‌های خطرناک مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا آمبولی ریه را ارزیابی کند.

در این مقاله، به‌صورت علمی اما ساده توضیح می‌دهیم که افزایش یا کاهش D-dimer نشانه چیست و چه زمانی باید نگران بود.

D-dimer چیست و چه کاربردی دارد؟

D-dimer قطعه‌ای از پروتئین فیبرین است که پس از تجزیه لخته خون توسط سیستم فیبرینولیز وارد گردش خون می‌شود.

کاربردهای اصلی آزمایش:

  • رد احتمال لخته‌های فعال خون

  • ارزیابی آمبولی ریه (PE)

  • بررسی ترومبوز ورید عمقی (DVT)

  • کمک به تشخیص DIC

  • محدوده نرمال D-dimer: معمولاً کمتر از ۰.۵ μg/mL یا ۵۰۰ ng/mL

(بسته به روش آزمایش ممکن است متفاوت باشد)

علت‌های افزایش D-dimer (D-dimer بالا)

D-dimer بالا نشان‌دهنده فعال شدن سیستم لخته‌سازی و تجزیه لخته است، اما همیشه به معنی وجود لخته خطرناک نیست.

۱. لخته‌های خون

  • ترومبوز ورید عمقی (DVT)
  • آمبولی ریه (PE)
  • لخته داخل عروق

۲. جراحی یا تروما

  • جراحی‌های بزرگ
  • تصادف یا آسیب شدید
  • شکستگی استخوان

۳. عفونت و التهاب شدید

  • سپسیس
  • عفونت‌های سیستمیک
  • بیماری‌های التهابی فعال

۴. DIC (انعقاد منتشر داخل عروقی)

  • مصرف گسترده فاکتورهای انعقادی
  • وضعیت اورژانسی با خطر خونریزی و لخته همزمان

۵. سرطان‌ها

  • به‌ویژه در مراحل فعال یا متاستاتیک
  • افزایش تمایل به لخته‌سازی

۶. بارداری و زایمان

  • افزایش فیزیولوژیک D-dimer به‌خصوص در سه‌ماهه سوم

۷. افزایش سن

  • در افراد مسن، مقادیر بالاتر می‌تواند طبیعی باشد

۸. بیماری‌های کبدی و کلیوی

  • اختلال در پاک‌سازی محصولات تجزیه فیبرین

 

 

علت‌های D-dimer طبیعی یا پایین

D-dimer پایین یا منفی معمولاً نشانه نبود لخته فعال خطرناک است.

۱. رد شدن لخته خون با احتمال بالا

  • در بیماران کم‌خطر با علائم خفیف
  • ارزش بسیار بالای منفی دارد

۲. انجام به‌موقع آزمایش

  • زمانی که هنوز لخته تشکیل نشده یا تجزیه فعال ندارد

۳. مصرف داروهای ضدانعقاد

  • مانند هپارین یا وارفارین (در برخی شرایط)

نکته مهم: D-dimer «خیلی پایین خطرناک» محسوب نمی‌شود و معمولاً مشکل‌ساز نیست.

چه زمانی D-dimer بالا نگران‌کننده است؟

  • درد و تورم ناگهانی پا
  • تنگی نفس غیرمنتظره
  • درد قفسه سینه
  • کاهش ناگهانی اکسیژن خون
  • سابقه لخته یا بی‌حرکتی طولانی

در این موارد، D-dimer بالا نیازمند بررسی تصویربرداری است.

محدودیت‌های آزمایش D-dimer

  • اختصاصی نیست (علل زیادی می‌توانند آن را بالا ببرند)
  • برای تشخیص قطعی کافی نیست
  • بهترین کاربرد: رد لخته در بیماران کم‌خطر

 

پرسش‌های متداول (FAQ)

آیا D-dimer بالا همیشه یعنی لخته خطرناک؟

خیر، اما احتمال را افزایش می‌دهد و نیاز به بررسی بیشتر دارد.

آیا استرس یا ورزش D-dimer را بالا می‌برد؟

ورزش شدید و استرس فیزیکی می‌توانند باعث افزایش خفیف شوند.

آیا D-dimer پایین جای نگرانی دارد؟

خیر، معمولاً نشانه وضعیت ایمن است.

جمع‌بندی

  • D-dimer بالا: فعال شدن لخته‌سازی یا التهاب
  • D-dimer پایین: رد شدن لخته فعال با احتمال بالا

تفسیر این آزمایش باید حتماً همراه با علائم بالینی و نظر پزشک انجام شود.

منابع

  • Cleveland Clinic – D-Dimer Test

https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22045-d-dimer-test

  • CDC – Blood Clots (Venous Thromboembolism)

https://www.cdc.gov/ncbddd/dvt/index.html

No. 44

۰۴/۰۹

مقالات مرتبط