سپسیس یک واکنش شدید و تهدیدکننده به عفونت است که می‌تواند به سرعت تمام بدن را تحت تأثیر قرار دهد. برخلاف بیماری‌هایی مثل دیابت یا سنگ کلیه که با یک آزمایش قابل تشخیص هستند، برای سپسیس هیچ آزمایش واحد و قطعی وجود ندارد. در واقع، پزشکان با ترکیب علائم بالینی، سابقه بیمار و مجموعه‌ای از آزمایش‌ها به تشخیص می‌رسند.
در این مقاله به بررسی دقیق آزمایش‌هایی می‌پردازیم که به پزشک کمک می‌کنند تا وجود سپسیس را در بدن تشخیص دهد یا آن را رد کند.
آزمایش‌های خونی: ابزار اولیه تشخیص
آزمایش خون یکی از اولین قدم‌ها برای بررسی احتمال سپسیس است. این آزمایش‌ها اطلاعات زیادی درباره سلامت عمومی بدن، وجود عفونت، و وضعیت عملکرد اندام‌ها به پزشک می‌دهند.
- CBC (شمارش کامل سلول‌های خونی)
این تست تعداد گلبول‌های سفید خون را اندازه‌گیری می‌کند. افزایش یا کاهش شدید این سلول‌ها می‌تواند نشانه وجود یا خطر عفونت باشد. - MDW (عرض توزیع مونوسیت‌ها)
مونوسیت‌ها یکی از انواع گلبول‌های سفید هستند که در هنگام عفونت دچار تغییر می‌شوند. این شاخص به عنوان یک نشانگر اولیه برای سپسیس در نظر گرفته می‌شود. - لاکتات (Lactate)
سطح بالای اسید لاکتیک در خون ممکن است نشان‌دهنده اختلال در اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها باشد—که در سپسیس شایع است. - CRP (پروتئین واکنشی C)
افزایش این پروتئین نشانه‌ای از التهاب در بدن است که می‌تواند ناشی از عفونت باشد. - کشت خون (Blood Culture)
برای شناسایی نوع میکروب (باکتری یا قارچ) که باعث عفونت شده، از کشت خون استفاده می‌شود. این تست چند روز طول می‌کشد. - زمان پروترومبین (PT)، PTT، شمارش پلاکت و D-Dimer
سپسیس ممکن است فرآیند لخته‌سازی خون را مختل کند. این آزمایش‌ها به بررسی وضعیت لخته شدن خون کمک می‌کنند.
آزمایش‌های تأییدی برای سپسیس
در صورتی که پزشک به سپسیس مشکوک باشد، ممکن است از آزمایش‌های خاص‌تری برای تأیید استفاده کند:
- اندوتوکسین
وجود این ماده در خون نشان‌دهنده حضور باکتری‌های گرم منفی است. - پروکلسیتونین (PCT)
افزایش سطح این پروتئین می‌تواند نشان‌دهنده عفونت باکتریایی باشد. در صورت پایین بودن آن، احتمال عفونت ویروسی مطرح می‌شود.
بررسی‌های تکمیلی ادرار
- آنالیز ادرار
وجود عفونت در مجاری ادراری یا مشکلات کلیوی مانند سنگ کلیه را مشخص می‌کند. - کشت ادرار
نوع دقیق میکروبی که باعث عفونت ادراری شده، در این تست مشخص می‌شود.
آزمایش‌هایی برای تعیین محل عفونت
پزشک ممکن است برای پیدا کردن منشأ عفونت، از روش‌های تصویربرداری یا نمونه‌برداری استفاده کند:
- عفونت ریه (ذات‌الریه)
- عکس‌برداری قفسه سینه (X-ray)
- سنجش اکسیژن خون با پالس اکسیمتر
- آزمایش خلط (Sputum Test)
- مننژیت
- سی‌تی‌اسکن یا MRI مغز
- پونکسیون کمری (نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی)
- عفونت گلو (استرپتوکوک)
- تست سریع آنتی‌ژن
- کشت گلو
- آنفلوآنزا
- تست تشخیص سریع با نمونه‌گیری از بینی یا گلو
- عفونت پوستی
- کشت پوست برای شناسایی نوع میکروب
چرا تشخیص زودهنگام مهم است؟
علائم اولیه سپسیس بسیار مبهم و قابل اشتباه با بیماری‌های ساده‌تر هستند. هرگونه عمل جراحی، زخم باز، یا استفاده از ابزارهای تهاجمی مثل کاتتر و سرم می‌تواند زمینه‌ساز ورود عفونت به بدن باشد. در صورت بروز علائمی مانند تب، لرز، تنگی نفس یا ضربان قلب بالا، بررسی فوری ضروری است.
سخن پایانی
سپسیس یک وضعیت اضطراری است که در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، می‌تواند منجر به نارسایی اندام‌ها یا حتی مرگ شود. اگرچه تشخیص آن ساده نیست، اما ترکیب بررسی بالینی و آزمایش‌های دقیق می‌تواند نقش نجات‌بخشی داشته باشد.
اگر به سلامت خود اهمیت می‌دهید، هیچ علامتی را بی‌اهمیت تلقی نکنید—مشاوره با پزشک همیشه بهترین راه است.
منبع:
No. 4
۰۴/۰۲