دیسفاژی (اختلال در بلع) و کاهش وزن بدون دلیل از جمله علائمی هستند که در صورت تداوم، می‌توانند نشان‌دهنده اختلالات جدی در دستگاه گوارش، عصبی یا حتی بدخیمی‌ها باشند. شناسایی و بررسی به‌موقع این علائم نقش مهمی در پیشگیری از عوارض شدیدتر دارد.
دیسفاژی (Dysphagia): بلع دشوار و نگرانی‌های مرتبط
دیسفاژی به معنای دشواری در بلع غذا یا مایعات است. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی در نواحی دهان، گلو یا مری ایجاد شود. اغلب بیماران آن را به صورت «احساس گیر کردن غذا» یا «درد در هنگام بلع» توصیف می‌کنند. در برخی موارد، دیسفاژی به‌تدریج پیشرفت می‌کند و با کاهش وزن نیز همراه می‌شود.
کاهش وزن بی‌دلیل: زنگ خطری برای سلامت عمومی
کاهش وزن ناخواسته، به‌ویژه اگر در طی ۶ تا ۱۲ ماه بیش از ۵ درصد از وزن بدن کاهش یابد، می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای مهم باشد. این وضعیت معمولاً در افراد مسن یا کسانی که علائم همراه مانند ضعف، خستگی یا کاهش اشتها دارند، جدی‌تر تلقی می‌شود.
علل شایع دیسفاژی و کاهش وزن بی‌دلیل
-
آشالازی و اسپاسم مری: اختلال در عملکرد عضلات مری که مانع انتقال غذا می‌شود
-
ریفلاکس معده (GERD) و التهاب مزمن مری
-
تنگی مری یا زخم ناشی از بلع مواد خورنده
-
بیماری‌های عصبی مانند سکته مغزی، پارکینسون، ALS یا مولتیپل اسکلروزیس
-
سرطان‌های مری، معده یا پانکراس
-
اختلالات گوارشی مانند بیماری کرون، سلیاک یا سوءجذب مزمن
-
افسردگی شدید یا اختلالات روان‌تنی
-
عفونت‌های مزمن مانند سل یا HIV/AIDS
زمان مراجعه به پزشک
در صورت بروز هر یک از موارد زیر، مشاوره فوری با پزشک متخصص گوارش یا داخلی ضروری است:
-
دشواری در بلع که بیش از چند روز ادامه دارد
-
کاهش وزن ناخواسته و بدون رژیم یا ورزش
-
سرفه یا خفگی هنگام خوردن یا نوشیدن
-
احساس گیر کردن غذا در گلو یا قفسه سینه
-
درد هنگام بلع یا بازگشت غذا به دهان
روش‌های تشخیص
پزشک ممکن است با توجه به شرح حال و معاینه بالینی، بررسی‌های زیر را توصیه کند:
-
آندوسکوپی فوقانی برای بررسی مری و معده
-
تصویربرداری با باریم برای مشاهده حرکات بلع
-
مانومتری مری جهت ارزیابی فشار عضلات
-
آزمایش خون برای بررسی التهاب، کم‌خونی، مشکلات تیروئید یا سوءتغذیه
-
در موارد خاص: CT Scan یا MRI جهت رد تومورها یا ضایعات فشاری
درمان
درمان دیسفاژی یا کاهش وزن بی‌دلیل به علت زمینه‌ای بستگی دارد. در موارد ساده، درمان دارویی یا اصلاح رژیم غذایی ممکن است کافی باشد. در شرایط پیچیده‌تر، از فیزیوتراپی بلع، جراحی یا مداخلات تغذیه‌ای تخصصی استفاده می‌شود. همچنین در بیماران با کاهش وزن شدید، استفاده از مکمل‌های غذایی یا تغذیه از طریق لوله ممکن است لازم شود.
جمع‌بندی
دیسفاژی و کاهش وزن بی‌دلیل نباید نادیده گرفته شوند. این علائم ممکن است خبر از بیماری‌های زمینه‌ای مهمی دهند که با تشخیص زودهنگام می‌توان از پیشرفت آن‌ها جلوگیری کرد. در صورت مشاهده این علائم، مشورت با پزشک اولین و بهترین اقدام است.
منابع :
- Mayo Clinic – Dysphagia
- Mayo Clinic – Difficulty Swallowing in Adults
- Mayo Clinic – 7 Signs and Symptoms Not to Ignore
No. 133
۰۴/۰۲
