هپاتیت B یک عفونت ویروسی شایع و مهم است که می‌تواند به بیماری‌های مزمن کبدی، سیروز و سرطان کبد منجر شود. برای پایش و ارزیابی بیماران مبتلا به این بیماری، از نشانگرهای مختلفی استفاده می‌شود. یکی از مارکرهای نوین و کاربردی، HBcrAg یا آنتی‌ژن مرتبط با هسته هپاتیت B است که می‌تواند تصویری دقیق‌تر از فعالیت ویروس و میزان تکثیر آن ارائه دهد.
HBcrAg چیست؟
– HBcrAg مجموعه‌ای از آنتی‌ژن‌های ویروس هپاتیت B (شامل HBcAg، HBeAg و پروتئین‌های پیش‌کور) است که در خون بیماران قابل شناسایی است.
– این مارکر از تولید پروتئین‌های هسته‌ای ویروس ناشی شده و بیانگر وجود فعالیت تکثیری ویروس در کبد می‌باشد.
کاربردهای بالینی HBcrAg
ارزیابی بار ویروسی: HBcrAg می‌تواند در مواردی که HBV DNA در سطح پایین یا غیرقابل شناسایی است، به عنوان شاخص جایگزین استفاده شود.
پیش‌بینی پاسخ به درمان ضدویروسی: کاهش سطح HBcrAg در طول درمان می‌تواند نشانه موفقیت مداخلات دارویی باشد.
برآورد خطر عود بیماری: پس از قطع درمان، سطوح بالای HBcrAg با احتمال بالاتر بازگشت ویروس همراه است.
پیگیری بیماران HBeAg منفی: به دلیل محدودیت برخی مارکرهای سنتی، HBcrAg می‌تواند ارزش تشخیصی بیشتری در این بیماران داشته باشد.
مزایای استفاده از HBcrAg نسبت به مارکرهای سنتی
– حساسیت نسبی بالا حتی در موارد با بار ویروسی پایین
– ارتباط قوی با میزان cccDNA (شکل پایداری از DNA ویروس در کبد)
– امکان استفاده به‌عنوان شاخص مکمل در کنار HBV DNA و HBsAg
نحوه انجام آزمایش
– نمونه خون وریدی از بیمار گرفته می‌شود.
– بررسی با روش‌های ایمنوسنجی پیشرفته انجام می‌شود.
– نتیجه معمولاً به صورت سطح HBcrAg در واحد log U/mL گزارش می‌گردد.
تفسیر نتایج
– سطح بالا: بیانگر فعالیت تکثیر ویروس و وجود میزان قابل توجه cccDNA در کبد
– سطح پایین یا منفی: احتمال کم بودن فعالیت ویروس یا پاسخ خوب به درمان
– تغییرات سطح HBcrAg باید در کنار سایر آزمایش‌ها و یافته‌های بالینی تفسیر شود.
محدودیت‌های HBcrAg
– دسترسی محدود در بسیاری از مراکز درمانی
– نیاز به تجهیزات تخصصی آزمایشگاهی
– عدم جایگزینی کامل روش‌های استاندارد ارزیابی بار ویروسی
سؤالات متداول
۱. آیا HBcrAgجایگزین کامل HBV DNA است؟
خیر، HBcrAg به‌عنوان شاخص مکمل استفاده می‌شود و تفسیر دقیق نیاز به مقایسه با سایر مارکرها دارد.
۲. آیا این آزمایش برای همه بیماران هپاتیت B لازم است؟
خیر، بیشتر در موارد خاص مانند پایش درمان، پیش‌بینی عود یا ارزیابی فعالیت پنهان ویروس تجویز می‌شود.
۳. آیا سطح HBcrAgبعد از بهبودی کامل منفی می‌شود؟
معمولاً با پاک شدن کامل ویروس سطح آن کاهش یافته یا منفی می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است مقادیر کمی باقی بماند.
جمع‌بندی
مارکرHBcrAg تستی پیشرفته برای ارزیابی فعالیت ویروس هپاتیت B و پیش‌بینی روند درمان یا عود بیماری است. این شاخص می‌تواند در کنار آزمایش‌های سنتی به تصمیم‌گیری دقیق‌تر پزشک و بهبود مدیریت بیماران کمک کند.
منابع:
– [Mayo Clinic – Hepatitis B overview]
– [Lab Tests Online – HBV markers]
No.83
۰۴/۰۶
